Ο Νίκος από τότε που θυμάται τον εαυτό του ήθελε να γίνει δικηγόρος, όπως ο πατέρας του. Εδώ και τρεις μήνες όμως, άλλαξε γνώμη. «Οχι γιατί σταμάτησε να μου αρέσει η νομική επιστήμη», όπως λέει. «Αλλά γιατί δεν αρέσει καθόλου στον... προϋπολογισμό της οικογένειάς μου». Με τον πατέρα του συνταξιούχο και τη μητέρα του άνεργη καθηγήτρια Αγγλικών, ο Νίκος Χατζής θα μπορούσε να σπουδάσει μόνο στη Νομική της Αθήνας - «αν έμπαινα εκεί, θα μπορούσαν να με υποστηρίξουν οικονομικά», εξηγεί. Μόνο που εκεί, η βάση αγγίζει το άριστα. Κι έτσι ο Νίκος σηκώνει τους ώμους. «Το να πιάσεις τα μόρια για τη Νομική Αθήνας είναι σαν κλήρωση», εξηγεί. «Κι αφού η Θεσσαλονίκη και η Θράκη είναι εκτός κάδρου, θα βάλω δεύτερη επιλογή τις φιλολογίες. Μέχρι και θεολογική θα φτάσω. Αρκεί να μπω Αθήνα».

Είναι ο νέος τρόπος συμπλήρωσης των μηχανογραφικών, μπρος στο φάσμα της κρίσης. Πια, το τι θέλεις να γίνεις δεν έχει και πολύ μεγάλη σημασία. Αυτό που μετράει είναι πόσο στοιχίζουν οι σπουδές, και αν μπορείς να βρεις δουλειά μετά απ’ αυτές. Κι έτσι, ο Στέφανος Αρχοντής, που θέλει να ασχοληθεί με την πληροφορική, είναι αυτές τις μέρες σε μεγάλο δίλημμα. «Πάντα έλεγα πως θα πάω να σπουδάσω στην καλύτερη σχολή, πως θα διαβάσω και θα μπω», εξηγεί. «Αλλά τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι βάσεις έχουν φτάσει στον "Θεό”, και φοβάμαι πως θα βρεθώ κάπου μεταξύ Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Ιωαννίνων. Αν κάναμε αυτή τη συζήτηση τρία χρόνια πριν, θα σας έλεγα πως θα πάω σε όποια σχολή καταφέρω να μπω. Αλλά τώρα με την κρίση οι δικοί μου δεν έχουν τέτοιες δυνατότητες. Πώς να με στείλουν τόσα χρόνια στην επαρχία;»

Ο Στέφανος δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι - «τα πιο πολλά παιδιά στο φροντιστήριο τα ίδια λένε», μου εξηγεί όταν τον ρωτάω. Μερικές φορές, λέει, η μητέρα του στενοχωριέται να τους ακούει άμα έρχεται με το αυτοκίνητο να τον πάρει μετά το μάθημα. «Εκείνη όλο επαναλαμβάνει πως έπρεπε να είμαστε πιο ξέγνοιαστοι. Πως δεν είναι ηλικία για τέτοιες σκέψεις αυτή. Αλλά εγώ αληθινά δεν ξέρω τι να κάνω», λέει ο νεαρός. «Το μαγαζί του πατέρα μου δεν αποδίδει πια, στο σπίτι τα φέρνουμε ίσα ίσα. Η αλήθεια είναι πως σκέφτομαι πολύ σοβαρά να πάω σε ΤΕΙ. Να δηλώσω πρώτο το Τμήμα Πληροφορικής του ΤΕΙ Αθήνας, κι ας φτάνουν οι βαθμοί μου για τα ΑΕΙ της επαρχίας. Στο κάτω κάτω, η οικογένεια είναι πιο σημαντική απ’ το πτυχίο».

Αλλά ακόμα κι έτσι, τίποτα δεν είναι σίγουρο. Γιατί πλέον πολλά παιδιά σκέφτονται σαν τον Στέφανο. Κι όπως λέει ο Γ. Λέκκας, που είναι φιλόλογος και συζητά με τους μαθητές που προετοιμάζει για τις εξετάσεις, «όλο και πιο πολλοί μού λένε πως θα βάλουν πρώτα στο μηχανογραφικό όλα τα κοντινά τους τμήματα. Κι αν γίνει έτσι, φοβάμαι πως ακόμα και στα ΤΕΙ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης οι βάσεις θα εκτιναχτούν στα ουράνια».

Μέχρι να αποδειχθεί αν έχει δίκιο ο καθηγητής που ανησυχεί, και καθώς οι γονείς των φοιτητών που ζουν στην επαρχία λένε πως δεν υπάρχει τρόπος να τα βγάλεις πέρα με λιγότερο από 30.000 ευρώ για τα 4 - 5 χρόνια που θα σπουδάζει το παιδί σου, οι φετινοί υποψήφιοι είναι αναγκασμένοι να μετρούν μόρια και ευρώ εναλλάξ. «Η μεγαλύτερη κόρη μου, η Ελένη, που είναι στο ΤΕΙ στο Μεσολόγγι», λέει η κ. Α. Παππά, «έχει νοικιάσει ένα σπίτι με 200 ευρώ, και δεν υπάρχει περίπτωση να βγάλει τον μήνα με λιγότερα από 600 ευρώ». Εφέτος δίνει εξετάσεις η μικρότερη αδελφή της Ελένης, η Ελπίδα. Οι δικές της επιλογές είναι εξαιρετικά περιορισμένες. «Ή θα μπει Αθήνα, ή θα πάει Μεσολόγγι να μένουν οι δυο τους μαζί, ή θα ξαναδώσει του χρόνου», λέει η μητέρα της. Τη ρωτάω πώς το βλέπει αυτό η Ελπίδα. «Πώς να το δει; Μακάρι να υπήρχαν λεφτά για κάτι άλλο», λέει η κ. Παππά. «Αλλά δεν υπάρχουν. Οπότε καλύτερα να το ξέρει από τώρα το παιδί, παρά να κοροϊδευόμαστε». Κι έτσι, η Ελπίδα θα πρέπει να σκεφτεί δύο φορές προτού συμπληρώσει το μηχανογραφικό...

Της Μαριλης Mαργωμενου