Οι εξετάσεις, και ιδιαίτερα οι ειδικά χαρακτηριζόμενες ως διαγνωστικές, εάν είναι σωστά οργανωμένες μπορούν να οδηγήσουν σε αξιοποιήσιμα συμπεράσματα για την παιδεία και την εκπαιδευτική διαδικασία. Μπορείς να διαπιστώσεις τα δυνατά αλλά και τα αδύναμα σημεία, ώστε να προβαίνεις σε έγκαιρες και μελετημένες παρεμβάσεις, ώστε το παρεχόμενο προϊόν να είναι το βέλτιστο δυνατό.

Εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα, ουσιαστικά η μόνη διαγνωστική εξέταση που γίνεται είναι αυτή των πανελλαδικών εξετάσεων. Δηλαδή, ελέγχουμε την απόδοση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, μέσω των μαθητών που την επομένη των εξετάσεων αποχωρούν από τη μέση εκπαίδευση!

Κάθε χρόνο ακούμε και διαβάζουμε τα ίδια μονότονα «νέα» από τα κανάλια, που θυμούνται ότι υπάρχει εκπαίδευση μόνο την περίοδο των πανελλαδικών, με δακρύβρεχτα ρεπορτάζ σχετικά με τα ποσοστά αποτυχίας και μετά τα υποκριτικά δάκρυα, ουδείς ασχολείται. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που κινείται μόνο γύρω από τις πανελλαδικές εισαγωγικές εξετάσεις, οι οποίες έχουν στραγγαλίσει όλη την εκπαιδευτική πράξη στο γυμνάσιο και το Λύκειο.

Έστω κι έτσι, όμως, αξιοποιούνται τα στατιστικά στοιχεία των Πανελλαδικών εξετάσεων για να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα στο σύστημα; Τα οποία δεν είναι και λίγα και τα γνωρίζουν και οι πέτρες; Όχι, καμία αξιοποίηση. Δημοσιοποιούνται εθιμοτυπικά, για να βγει από πάνω μας η υποχρέωση.

Ας προβούμε σε μια σύγκριση, που θα αναδείξει για άλλη μια φορά τον διεκπαιρεωτικό χαρακτήρα όλων των ενεργειών μας. Στο Διεθνές Απολυτήριο ( International Baccalaureate, ΙΒ) το άριστα είναι το 7. Παραθέτουμε το τελευταία στατιστικά των εξετάσεων αυτών στο μάθημα της Φυσικής:    

Και προς σύγκριση παραθέτουμε τα στατιστικά στοιχεία της βαθμολογικής κατανομής των υποψηφίων στη Φυσική των ημερησίων ΓΕΛ, το 2021. Δεν θα παραθέσουμε και τα στατιστικά των εγκαταλελειμμένων Εσπερινών ΓΕΛ, διότι πάνω από τη βάση είναι όλα στο μηδέν!

Δε χρειάζεται να έχεις σπουδάσει Στατιστική για να καταλάβεις τι γίνεται. Η κατανομή αυτή τι δείχνει; Είναι δυνατόν οι μισοί μαθητές, σχεδόν, να είναι κάτω από τη βάση (και με δεδομένο το τί γίνεται από αντιγραφές στα θέματα Α και την τυχαία επιλογή των ορθών απαντήσεων σε αυτά …); Η στατιστική ανισορροπία του δείγματος, που είναι το μέγιστο δυνατό και καθρεφτίζει την πραγματικότητα, δείχνει ότι έχουμε αποτύχει!

Γιατί να υπάρχει αυτή η ανομοιομορφία στην κατανομή των ελληνοπαίδων και να μην προβληματίζεται ουδείς στο τι πρέπει να γίνει να διορθωθεί η κατάσταση; Χρόνια τώρα βλέπουμε την ίδια στατιστική εικόνα, με μικρές διαφοροποιήσεις στο ποσοστό αποτυχίας, που διαρκώς βαίνει αυξανόμενο.

Η απάντηση για την εικόνα που βλέπουμε είναι απλή και προβλέψιμη: τα θέματα που τίθενται στον εισαγωγικό διαγωνισμό για τα ΑΕΙ δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα των σχολικών εγχειριδίων. Τα σχολικά βιβλία είναι άχρηστα για όποιον εξεταζόμενο έχει βλέψεις να επιτύχει, άχρηστα στην κυριολεξία. Και σαν να μην έφτανε αυτό, εσχάτως αυξήθηκε ο «φόρος» των  υπολογιστικών πράξεων που καλείται να «πληρώσει» ο υποψήφιος, καθιστώντας το τρίωρο της εξέτασης ανεπαρκές για το μέσο μαθητή.

Τα τελευταία χρόνια, το αποκαλούμενο Θέμα Β, το οποίο κατά το νόμο ελέγχει τη θεωρητική αφομοίωση της ύλης, έχει μετατραπεί σε συγκαλυμμένο πρόβλημα, συχνότατα υψηλών απαιτήσεων, όπου απλά δίνεται υπό μορφή πολλαπλής επιλογής το ορθό αποτέλεσμα. Συχνά, είναι τόσο πολύπλοκες και κοπιαστικές οι απαιτούμενες πράξεις στις οποίες πρέπει να προβούν οι εξεταζόμενοι, που ακυρώνουν πλήρως το πνεύμα του νομοθέτη. Αλλά, δεν είδαμε να ιδρώνει το αυτή κανενός θεματοδότη, παρά τις διαρκείς διαμαρτυρίες των Φυσικών.

Η συνέπεια αυτής της πρακτικής είναι η πλήρης ακύρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο Λύκειο και η στρεβλή εικόνα που έχουν σχηματίσει οι μαθητές για το μάθημα της Φυσικής. Οι μαθητές προπονούνται στην εξουθενωτική εκμάθηση τεχνικών επίλυσης ασκήσεων, ενώ κριτήριο του καλού εκπαιδευτικού έχει καταλήξει το μέγεθος της ασκησιολαγνείας του. Η πραγματική Φυσική δεν διδάσκεται. Και βέβαια, ούτε λέξη για πειράματα. Αφού δε χρειάζονται στις Πανελλαδικές, γιατί να ασχοληθούμε μαζί τους; Η δε μορφή των εξεταζομένων θεμάτων  δεν αποτιμά, εν τέλει, ούτε τις γνώσεις του μαθητή, ούτε την κριτική του ικανότητα. Αποτιμά μόνο την ταχύτητα αναπαραγωγής των τεχνικών επίλυσης των προβλεπόμενων θεμάτων, μιας και η θεματοδοτική ικανότητα της εξεταζόμενης ύλης έχει από χρόνια εξαντληθεί.

Σήμερα, που εντάχθηκε στην εκπαιδευτική μας πραγματικότητα η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ), δεν θα ήταν προτιμότερο να πραγματοποιούνται οι εξετάσεις σύμφωνα με τη νομοθεσία; Θα μπορούσαν, έτσι, να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα για το επίπεδο των μαθητών. Για το μάθημα της Φυσικής πιστεύουμε ότι τα εξεταζόμενα θέματα πρέπει

• να είναι παραπλήσιας δυσκολίας με το σχολικό εγχειρίδιο,
• να είναι σύμφωνα με τις οδηγίες του ΙΕΠ και το πνεύμα του νομοθέτη,
• να είναι αυξημένα σε αριθμό, με σύντομες λύσεις, που θα ελέγχουν σε όλη την έκταση της ύλης την κατανόηση των φυσικών φαινομένων και να μην αναλώνονται στην ατέρμονη και ανούσια μαθηματικοποίηση,
• τα θέματα Α να μη χρειάζονται πράξεις για να απαντηθούν,
• τα θέματα Β να πάψουν να είναι συγκαλυμμένα προβλήματα,
• να αποκλειστεί η επιδεικτική και αντιπαιδαγωγική πολυπλοκότητα.  Οι υπερπαραγωγές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, ιδίως στα λεγόμενα θέματα Δ, πέραν από το ότι μόνο ως Φυσική δεν μπορούν να νοηθούν, σε ωθούν με βιαιότητα στην εξωσχολική βοήθεια,
• να εμπεριέχουν πειραματικά θέματα, όπως προβλέπεται και από τη σχετική νομοθεσία,
• ο μέσος μαθητής να διαθέτει επαρκή χρόνο για να ελέγξει τις απαντήσεις του και όχι να τρέχει ασθμαίνοντας από το ένα θέμα στο άλλο,
• να εξετάζουν Φυσική!

Επιτέλους, ας δούμε τι εξετάζουν και τι ελέγχουν στις αντίστοιχες εξετάσεις οι εκπαιδευτικά προηγμένες χώρες και ας πάψουμε να ανακαλύπτουμε διαρκώς μόνοι μας τον τροχό, που δε γυρίζει τελικά… Γιατί όχι, και μέχρι να αποφασίσουμε τι θέλουμε, ας παραδειγματιστούμε από την Κύπρο.

Η εξέταση των μαθητών σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορθά προβλέπει ο νομοθέτης, δεν θα επιφέρει ως προς την εισαγωγή κανένα αρνητικό αποτέλεσμα. Και στην περίπτωση που κάποιος επικαλεστεί τον κίνδυνο για πληθωρισμό αριστούχων, ας απαντήσουμε ότι θέματα ορθά δομημένα και κλιμακούμενης δυσκολίας θα οδηγήσουν σε αποτελέσματα πλησιέστερα προς την πραγματικότητα. Ο κόπος των μαθητών, με τη μεθοδολογία που έχει επιλεγεί, δεν αποτυπώνεται στα τελικά αποτελέσματα. Η κατανομή της βαθμολογίας στις Πανελλαδικές εξετάσεις ένα πράγμα αποτυπώνει: την αποτυχία του συστήματος. Αποτυχία, που αναμένεται να γίνει ακόμα πιο έντονη, λόγω των ιδιαίτερων κοινωνικών συνθηκών που βιώνουμε την τελευταία τριετία.

Α, ναι, υπάρχει και ο διαγωνισμός PISA, που μάλλον τελείται από υποχρέωση, μιας και τα συμπεράσματά του ουδέποτε τα έλαβαν υπόψη τους οι αρμόδιοι. Αντιθέτως, επειδή τα πορίσματα των διαγωνισμών PISA είναι αποκαλυπτικά της γύμνιας του εκπαιδευτικού μας συστήματος, θα διοργανώσουμε PISA αλά ελληνικά, για να εξάγουμε τα αποτελέσματα που εμείς θέλουμε…

 Πηγή: alfavita.gr