Εν όψει των πανελλαδικών εξετάσεων 2022 οι μαθητές/-τριες της Γ΄ Λυκείου έχουν ήδη διατρέξει πλήθος θεμάτων ενταγμένων σε στενότερες ή ευρύτερες θεματικές ενότητες, έχουν ασκηθεί στην επιλεκτική περίληψη, έχουν απαντήσει σε ποικίλους τύπους ερωτήσεων κειμενικής γραμματικής, έχουν εξοικειωθεί με το ερμηνευτικό σχόλιο και έχουν αναπτύξει την προσωπική τους θέση με συγκροτημένη επιχειρηματολογία σε κριτικά ζητήματα.
Μερικές τελευταίες, αυτονόητες ίσως, αλλά κατά τη γνώμη μας ουσιαστικές επισημάνσεις, που μπορεί να βοηθήσουν ώστε οι μαθητές/-τριες να αποφύγουν την άσκοπη απώλεια μονάδων, δίνουν τα Εκπαιδευτήρια Νέα Παιδεία και είναι οι εξής:
- Στο πρώτο θέμα δεν ξεχνάμε ότι η συνοπτική απόδοση μέρους του κειμένου είναι μια άσκηση πύκνωσης λόγου και όχι σχολιασμού, ερμηνείας ή αξιολόγησης απόψεων, χωρίων και πληροφοριών του κειμένου. Η σύνοψη δεν πρέπει να αποδίδεται αυτολεξεί, με την παράθεση, δηλαδή, αυτούσιων φράσεων του κειμένου, αλλά με παράφραση και πάντοτε τηρώντας το όριο των λέξεων. Στην τμηματική περίληψη καλό θα ήταν να αναδεικνύεται το θεματικό κέντρο του αποσπάσματος.
- Στο δεύτερο θέμα, η μεγάλη ποικιλία των τύπων των ερωτήσεων είναι αρκετά απαιτητική. Όπως γνωρίζουμε, στο Θέμα Β οι μαθητές/-τριες αξιολογούνται στην κατανόηση του κειμένου (τα τελευταία χρόνια με μια κλειστού τύπου ερώτηση Σ/Λ) ή στον εντοπισμό του τρόπου οργάνωσης μιας παραγράφου και πώς αυτός υπηρετεί την πρόθεση του κειμένου ή στην καταγραφή των τρόπων σύνδεσης περιόδων ή παραγράφων και της αποτελεσματικότητας των διαρθρωτικών λέξεων ή στην ερμηνεία γλωσσικών επιλογών, στην κριτική των υφολογικών επιλογών, στην αναγνώριση του κειμενικού είδους ή τύπου και της περίστασης επικοινωνίας, στη σύγκριση των μη λογοτεχνικών κειμένων μεταξύ τους σε επίπεδο νοηματικό, υφολογικό, ερμηνείας, σημειολογίας κτλ. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά πρέπει να δίνονται μετά από προσεκτική ανάγνωση του κειμένου, ώστε να αξιολογείται το εκάστοτε φαινόμενο με βάση το συγκείμενο και τον επιδιωκόμενο στόχο και όχι με άκριτη αναπαραγωγή τής εν γένει γνώσης για το ζητούμενο φαινόμενο (λχ. το ερωτηματικό μπορεί να έχει ποικίλες λειτουργίες, όπως να εκφράζει γνήσια απορία για κάτι ή να είναι ρητορικό ή να εκφράζει αβεβαιότητα κ.ο.κ. Επομένως, οι μαθητές θα πρέπει να μελετούν προσεχτικά το χωρίο στο οποίο περιέχεται, για να διαπιστώσουν τι ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση).
Ειδικά, σε σχέση με τις ερωτήσεις Σ/Λ, χρειάζεται παρατηρητικότητα και βαθιά κατανόηση του χωρίου του κειμένου, ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία για το Σωστό ή Λάθος. Θα πρέπει, λ.χ., να δίνεται προσοχή αν υπάρχει άρνηση (δεν, μην) ή στην ύπαρξη απόλυτων λέξεων / επιρρημάτων, όπως μόνο, αποκλειστικά, κυρίως, ποτέ ή αν υπάρχουν συνώνυμοι όροι στην εκφώνηση που δεν αλλάζουν το νόημα του κειμένου ή αν έχει αλλάξει η σειρά των πληροφοριών συγκριτικά με το κείμενο κ.ο.κ.
- Στο τρίτο θέμα υπάρχουν ποικίλες διατυπώσεις: είτε ζητείται από τους μαθητές/-τριες η κλασική διατύπωση (να γράψουν το ερμηνευτικό τους σχόλιο στο λογοτεχνικό κείμενο) είτε η διατύπωση του θέματος ή ερωτήματος που θέτει το κείμενο είτε ο εντοπισμός μιας ανθρώπινης κατάστασης που αναδεικνύεται σ’ αυτό (λ.χ. ποια είναι η συναισθηματική φόρτιση του ποιητικού υποκειμένου, η πολιτική στάση του κ.ά.) είτε ο σχολιασμός συγκεκριμένου χωρίου κ.τ.λ. Σε κάθε περίπτωση οι μαθητές/-τριες απαντούν με βάση τη συγκεκριμένη ερώτηση, εντάσσοντας όμως την απάντησή τους στο ευρύτερο θέμα/ερώτημα που θέτει το κείμενο συνολικά. Και, φυσικά, γράφουν πάντοτε την τεκμηρίωσή τους με διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Τέλος, καταθέτουν την προσωπική τους στάση είτε υπάρχει ως ερώτημα είτε όχι, εκτός αν ζητείται η στάση του αφηγητή/ ποιητικού υποκειμένου/συγγραφέα. Θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στη διατύπωση της ερώτησης.
Επιπλέον, προσέχουν να διατυπώνουν με πυκνότητα το θέμα και να μην αναδιηγούνται απλώς «τι λέει το κείμενο», να κρίνουν το θέμα με βάση το συναισθηματικό κλίμα του κειμένου, να μη γράφουν όλους τους «δείκτες» που υπάρχουν σ’ αυτό αλλά τους πιο συναφείς με το θέμα και, το πιο σημαντικό, να τους διαπλέκουν με αυτό.
- Τέλος, στο τέταρτο θέμα καλό είναι ο/η μαθητής/-τρια να θυμάται ότι η επάρκεια των ιδεών – επιχειρημάτων δεν είναι θέμα ποσότητας αλλά ποιότητας και κρίνεται από την ωριμότητα αντιμετώπισης του θέματος και όχι από «έτοιμες», «προκαθορισμένες» ιδέες. Επίσης, ότι δεν αναμένεται ο/η μαθητής/-τρια να γράψει (ή να μην γράψει) κάτι υποχρεωτικά, αλλά προέχει η άποψή του/της να βρίσκεται σε αρμονία με τα ζητούμενα. Άλλωστε, αυτό που αξιολογείται είναι η επιχειρηματολογία του/ της και όχι η απλή παράθεση ισχυρισμών. Τέλος, θα πρέπει να αξιοποιεί τα κείμενα αναφοράς, χωρίς να παραθέτει, όμως, αυτούσιες τις ιδέες τους.
Καλή επιτυχία!
πηγή:alfavita