Κρίσιμη χρονιά για τα εναπομείναντα δωρεάν Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών (ΠΜΣ) στη χώρα είναι το 2023, καθώς όλα τα ΠΜΣ και ιδίως τα νέα, οφείλουν να συντάξουν μελέτες σκοπιμότητας και βιωσιμότητας, προκειμένου να λάβουν πιστοποίηση και να συνεχίσουν να λειτουργούν.

Αυτό προκύπτει από απόφαση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) η οποία, σε συνδυασμό με εγκύκλιο του ΥΠΑΙΘ που προβλέπει ότι κανένας πανεπιστημιακός δεν θα αμοίβεται για τη διδασκαλία του, αν το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο οποίο διδάσκει δεν έχει δίδακτρα, οδηγεί σε μαρασμό και ενδεχομένως σε κατάργηση -ή σε εξάρτηση από χορηγούς- όσα δωρεάν μεταπτυχιακά απέμειναν. Πόσα είναι; Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ΥΠΑΙΘ για τα Μεταπτυχιακά, από τα 824 που λειτουργούν σήμερα, χωρίς δίδακτρα είναι 193.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα το πρόσφατο (Νοέμβριος 2022) «Πρότυπο ποιότητας για την πιστοποίηση των νέων προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών» της ΕΘΑΑΕ (ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΔΩ), με απόφαση/εις της Συγκλήτου, τα Ιδρύματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν στη στρατηγική τους τα θέματα ανάπτυξης προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών, τα οποία υποστηρίζουν την φυσιογνωμία, το όραμα, την αποστολή και τη στρατηγική στόχευση του Ιδρύματος.

Μελέτες σκοπιμότητας και βιωσιμότητας

«Στη στρατηγική του Ιδρύματος θα πρέπει να προσδιορίζονται τα πιθανά οφέλη και οι ενδεχόμενες δυσκολίες ή κίνδυνοι για την ίδρυση νέων προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών και να προγραμματίζονται όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την επίτευξη των στόχων. Οι στρατηγικές επιλογές του Ιδρύματος θα πρέπει να τεκμηριώνονται με ειδικές μελέτες σκοπιμότητας και βιωσιμότητας, ιδίως για τα νέα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών», αναφέρει το έγγραφο.

Η ΕΘΑΕΕ τονίζει ακόμα ότι «τα Ιδρύματα και οι ακαδημαϊκές τους μονάδες πρέπει να διαθέτουν επαρκείς πόρους και μέσα, σε προγραμματισμένη και μακροχρόνια βάση, προκειμένου να υποστηριχθεί η μάθηση και η εν γένει ακαδημαϊκή δραστηριότητα, ώστε να προσφέρουν στους φοιτητές των ΠΜΣ το βέλτιστο δυνατό επίπεδο σπουδών»

Επιπλέον, σύμφωνα με την εγκύκλιο που εξέδωσε επίσης το Νοέμβριο ο γενικός γραμματεάς Ανώτατης Εκπαίδευσης κ.Οδ.Ζώρας με βάση το νέο νόμο πλαίσιο, ουσιαστικά η κυβέρνηση γενικεύει τα δίδακτρα σε όλα τα μεταπτυχιακά. Το κάνει με έμμεσο τρόπο, αφού δεν απαγορεύει τα δωρεάν μεταπτυχιακά αλλά προβλέπει οτι κανείς πανεπιστημιακός δεν θα αμοίβεται για τη διδασκαλία του, αν το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο οποίο διδάσκει δεν έχει δίδακτρα... Με αυτή τη μεθόδευση, ποιός πανεπιστημιακός θα πάει να διδάξει σε δωρεάν μεταπτυχιακό; Συγκεκριμένα στην εγκύκλιο προβλέπεται ότι:

“Όλες οι κατηγορίες διδασκόντων δύνανται να αμείβονται αποκλειστικά από τους πόρους του Π.Μ.Σ. Δεν επιτρέπεται η καταβολή αμοιβής ή άλλης παροχής από τον κρατικό προϋπολογισμό ή το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων….Περαιτέρω, τα μέλη Δ.Ε.Π., Ε.Ε.Π., Ε.ΔΙ.Π. και Ε.Τ.Ε.Π. των Α.Ε.Ι., δικαιούνται αμοιβής μόνο αν το Π.Μ.Σ. έχει τέλη φοίτησης, υπό την έννοια ότι η λειτουργία του Π.Μ.Σ. βασίζεται σε εξωτερική χρηματοδότηση”. Δηλαδή, οι διδάσκοντες θα πληρώνονται μόνο αν το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών έχει δίδακτρα, πράγμα που φυσικά σημαίνει ότι ακόμα και όσα μεταπτυχιακά δεν έχουν ήδη τέλη φοίτησης θα αναγκαστούν να βάλουν ή να αναζητήσουν χορηγούς, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των ΑΕΙ με όρους επιχείρησης ...

Τι σημαίνουν αυτά; Ότι για να «πιστοποιηθούν», να συνεχίσουν να λειτουργούν και να οδηγούν σε αναγνωρισμένους τίτλους σπουδών τα μεταπτυχιακά χρειάζεται να αποδείξουν το πως θα καλύπτονται τα έξοδα τους (χωρίς καμία κρατική χρηματοδότηση) και ποια θα είναι η σκοπιμότητα τους, δηλαδή η χρησιμότητά τους σε επιχειρήσεις και όχι για την προαγωγή της επιστήμης.  Ο τρόπος για να βρεθούν τα έσοδα είναι γνωστός. Είτε θα επιβληθούν δίδακτρα στους φοιτητές είτε θα αναζητηθούν χορηγοί, με αποτέλεσμα το περιεχόμενο ακόμη και η συνέχιση της λειτουργίας τους να εξαρτάται από τις ορέξεις του κάθε «ευεργέτη».

Συναγερμός στους φοιτητές

Οπως ήταν επόμενο, αυτή η μεθόδευση δεν ξέφυγε από τους φοιτητές. Το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών (ΜΑΣ) σημαίνει συναγερμό για την κατάργηση των δωρεάν μεταπτυχιακών και τονίζει ότι οι φοιτητές δε θα επιτρέψουν να περάσει αυτή η μεθόδευση:

«Τη βρώμικη δουλειά για την επιβολή των διδάκτρων αναλαμβάνει πλέον η ΕΘΑΑΕ (Εθνική Αρχή για την Ανώτατη Εκπαίδευση), απαιτώντας από όλα τα ΠΜΣ να καταθέσουν έκθεση βιωσιμότητας και σκοπιμότητας με ορίζοντα το τέλος της χρονιάς. Συγκεκριμένα για να «πιστοποιηθούν», να συνεχίσουν να λειτουργούν και να οδηγούν σε αναγνωρισμένους τίτλους σπουδών τα μεταπτυχιακά χρειάζεται να αποδείξουν το πως θα καλύπτονται τα έξοδα τους (χωρίς καμία κρατική χρηματοδότηση) και ποια θα είναι η σκοπιμότητα τους, δηλαδή η χρησιμότητά τους σε επιχειρήσεις και όχι για την προαγωγή της επιστήμης. Ο τρόπος για να βρεθούν τα έσοδα είναι γνωστός! Είτε θα επιβληθούν δίδακτρα στους φοιτητές είτε θα αναζητηθούν χορηγοί, με αποτέλεσμα το περιεχόμενο ακόμη και η συνέχιση της λειτουργίας τους να εξαρτάται από τις ορέξεις του κάθε «ευεργέτη»!

Δεν θα περάσει!

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες της χώρας δεν ανεχόμαστε να γινόμαστε πελάτες μέσα στις ίδιες μας τις σχολές, στη προσπάθεια μας να μάθουμε την επιστήμη μας, να μπορέσουμε αύριο να ασκήσουμε το επάγγελμα μας. Δεν τσιμπάμε στους εκβιασμούς της κυβέρνησης.  Λέμε ως εδώ! Δεν είναι δυνατόν τη στιγμή που εμείς και οι οικογένειες μας στενάζουμε από την ακρίβεια, με το κόστος σπουδών να έχει χτυπήσει κόκκινο, να θέλουν να μας φορτώσουν ένα ακόμη βάρος στη πλάτη μας. Δεν θα το αφήσουμε να περάσει. Έχουμε αποδείξει όλο το προηγούμενο διάστημα πως με τον αγώνα μας μπορούμε να καταφέρουμε πολλά. Τώρα με ευθύνη όλων των Διοικητικών Συμβουλίων πρέπει να ενημερωθούν όλοι οι συνάδελφοι μας. Δυναμώνουμε τον αγώνα για:

• Να μην γενικευθούν τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά. Κατάργηση κάθε είδους διδάκτρων στην εκπαίδευση,

• Να καταργηθεί ο νέος νόμος-πλαίσιο και όλοι οι αντιεκπαιδευτικοί νόμοι των προηγούμενων κυβερνήσεων όπως ο νόμος Γαβρόγλου επί ΣΥΡΙΖΑ που επέκτεινε τα δίδακτρα σε πάνω από 280 μεταπτυχιακά.»

Τα 193 δωρεάν μεταπτυχιακά 

Τα 193 δωρεάν μεταπτυχιακά που λειτουργούν στη χώρα σήμερα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ΥΠΑΙΘ https://masters.minedu.gov.gr/