Του Αποστολου Λακασα

Στα όπλα η Στερεά Ελλάδα καθώς θα μείνει χωρίς πανεπιστήμιο! Το σχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την αναδιάρθρωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αναμένεται να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή ώστε να υλοποιηθεί από το 2013-2014. Και ενώ εύλογα οι αποφάσεις θα ληφθούν ύστερα από αξιολόγηση και διάλογο, στελέχη του υπουργείου, μιλώντας στην «Κ», ανέφεραν ότι «ΑΕΙ - σφραγίδες θα μπουν πρώτα στο μικροσκόπιο». Για ποιον χτυπά η καμπάνα; Πρώτοι παραλήπτες του μηνύματος θα είναι το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας με Τμήματα στη Λαμία και τη Λιβαδειά και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας με έδρα στο Αγρίνιο. Πάντως, το σχέδιο για την αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα ονομάζεται «Αθηνά» -η θεά της σοφίας- καθώς η ηγεσία του υπ. Παιδείας ήθελε να αποσυνδέσει την προσπάθεια που θα γίνει από τον «Καλλικράτη», ο οποίος υιοθετήθηκε αρχικά για τη διοικητική μεταρρύθμιση, αλλά πλέον έγινε... σήμα κατατεθέν καταργήσεων-συγχωνεύσεων.

Ειδικότερα, στην Ελλάδα λειτουργούν 40 πανεπιστήμια και ΤΕΙ με 479 Τμήματα, τα οποία φτάνουν τα 501 εάν σε αυτά προστεθούν και τα 22 Τμήματα των Στρατιωτικών Σχολών. Από τα 479 Τμήματα, τα 266 ανήκουν σε πανεπιστήμια και τα 213 σε ΤΕΙ. Συνολικά, 65 πόλεις φιλοξενούν Τμήματα ΑΕΙ, εκ των οποίων οι 19 έχουν μόνο Τμήματα πανεπιστημίων, οι 28 μόνο ΤΕΙ και οι υπόλοιπες 18 έχουν και από τα δύο. Πάνω από 10 Τμήματα διαθέτουν 10 πόλεις: η Αθήνα 116, η Θεσσαλονίκη 74, η Πάτρα 32, ο Πειραιάς 21, το Ηράκλειο 19, τα Ιωάννινα 17, η Λάρισα 15, ο Βόλος 12, η Κοζάνη 11 και το Ρέθυμνο 10.

Η λειτουργία των νέων Τμημάτων ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του '90 με ευρωπαϊκά κονδύλια. Ομως, ήδη από το έτος 2004-2005 άρχισαν τα οικονομικά προβλήματα στα Τμήματα, που είχαν ιδρυθεί πρώτα στη σειρά (δηλαδή, την περίοδο 1998-2001). Ετσι, επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου άρχισε να γίνεται λόγος για χωροταξική αναδιάρθρωση. Πόσω μάλλον που, εκτός από την οικονομική αιμορραγία των Τμημάτων, άρχισαν οι έντονες αμφισβητήσεις και για τους ποιοτικούς όρους της λειτουργίας τους. Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα στοιχεία του υπ. Παιδείας που διαθέτει η «Κ», 15 τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ της περιφέρειας (όλα ιδρύθηκαν την τελευταία 15ετία) δεν έχουν κανένα διδάσκοντα σε μόνιμη θέση. Από τα 213 Τμήματα ΤΕΙ τα 52 έχουν λιγότερους από πέντε μόνιμους διδάσκοντες (ανεξαρτήτως βαθμίδας). Από την άλλη, εννέα τμήματα πανεπιστημίων διαθέτουν λιγότερους από 7 μόνιμους. Πρόκειται για στοιχεία που καταδεικνύουν τη χωρίς σχέδιο οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης την τελευταία 15ετία.

Εντούτοις, ο διάλογος για την αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ουδέποτε προχώρησε υπό τον φόβο των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών και του πολιτικού κόστους. Ομως, πλέον η οξύτατη οικονομική κρίση αναγκάζει την ηγεσία του υπουργείου να προχωρήσει τάχιστα. Ετσι, την επόμενη εβδομάδα θα συγκροτηθεί το νέο συμβούλιο της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), που θα αναλάβει να προτείνει, ύστερα από διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς, ποια Τμήματα θα συγχωνευθούν.

Τα νέα ιδρύματα

Βέβαια, πιο «ευάλωτα» είναι τα νέα Ιδρύματα, τα οποία μπορούν ευκολότερα να συγχωνευθούν με κάποιο γειτονικό. Μεταξύ αυτών είναι το Παν. Στερεάς Ελλάδας, το οποίο ιδρύθηκε το 1992 και δέχθηκε τους πρώτους φοιτητές το 2004-2005. Εχει μόνο δύο Τμήματα, το ένα στη Λαμία (Πληροφορική με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική, το αντικείμενό του) και το δεύτερο στη Λιβαδειά (Περιφερειακής Οικονομικής Ανάπτυξης). Οι σκέψεις είναι τα Τμήματα να ενταχθούν στο Παν. Θεσσαλίας.

Επίσης, «ευάλωτο» είναι το Παν. Δυτικής Ελλάδας που εδρεύει στο Αγρίνιο. Πρόκειται για το νεώτερο ΑΕΙ, καθώς ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2009. Εχει τρία Τμήματα (Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων, Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών) τα οποία λειτουργούσαν μέχρι την ίδρυσή του ως Τμήματα του Παν. Ιωαννίνων, με έδρα πάλι το Αγρίνιο.