Της Αννας Ανδριτσάκη

 

Μεγάλη η συζήτηση και ακόμη μεγαλύτερη η αμφισβήτηση για το προνόμιο φιλοξενίας στις φοιτητικές εστίες τα τελευταία χρόνια. Από τη μια τα ανεπαρκή κονδύλια και από την άλλη η απόπειρα μετάθεσης του μεγάλου αυτού οικονομικού βάρους στις πλάτες των ΑΕΙ, έχει προκαλέσει γκρίνια, ένα ιδιότυπο μεταβατικό καθεστώς λειτουργίας και απέλπιδες επιχειρήσεις εκκαθάρισης στις απανταχού εστίες.

 

Τα προβλήματα, όμως, παραμένουν ανοιχτά. Κυριότερα εμπόδια οι παλιές πληγές. Η εγκατάλειψη που εμφανίστηκε πολύ πριν ενσκήψει το Μνημόνιο και το χρονίζον πελατειακό σύστημα (πολιτικών, τοπικών παραγόντων, φοιτητικών παρατάξεων) που επιμένει να ρυθμίζει την είσοδο στις εστίες. Ακόμα και τώρα, βουλευτές στέλνουν σε πρυτάνεις λίστες με ονόματα φοιτητών για να εισαχθούν στις εστίες!

 

Με άλλα λόγια, φταίνε πολλοί, σίγουρα πολύ περισσότεροι από εκείνους που διαμένουν στις εστίες εις βάρος άλλων και όλοι άρρηκτα συνδεδεμένοι με το σύστημα που επί χρόνια διαβρώνει κάθε πλαίσιο δημόσιας παροχής. Πρύτανης μεγάλου περιφερειακού Πανεπιστημίου έκπληκτος μας λέει ότι, πρόσφατα, ένας άγνωστος σ΄ εκείνον βουλευτής έστειλε ένα e-mail με τα ονόματα φοιτητών προκειμένου να στεγαστούν στην εστία του Ιδρύματος. «Μα δεν θα αλλάξει ποτέ αυτό;», αναρωτιέται ο πρύτανης και σίγουρα δεν είναι ο μόνος.

 

Σε μια από τις εστίες των Αθηνών, τα τελευταία 6-7 χρόνια, η συντριπτική πλειονότητα των προέδρων του Δ.Σ. της φοιτητικής εστίας κατάγονται από τον ίδιο νομό και λίγοι από τον διπλανό. Ολα αυτά τα χρόνια, το 1/3 των οικοτρόφων που έμπαιναν κάθε χρόνο στην εστία προέρχονταν από αυτούς τους δύο νομούς. Πόσο τυχαίο μπορεί να θεωρηθεί;

 

Με ελέγχους, που για πολλά χρόνια είχαν ατονήσει, το Εθνικό Ιδρυμα Νεότητας (μέχρι πρότινος υπεύθυνο) ρύθμιζε το σύστημα εισόδου-εξόδου μέσω των Εφορειών, όργανα στα οποία συνυπήρχαν υπάλληλοι του ΕΙΝ, εκπρόσωποι δήμων, καθηγητές και φοιτητές. Επί χρόνια, λειτουργούσε «ρολόι» το δίκτυο εξυπηρέτησης. Προς επιβεβαίωση, η προσπάθεια για εκ βάθρων αλλαγές.

 

Οπως επισημαίνει ο υπεύθυνος της εστίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Ζιάκας, «σύμφωνα με το παρόν καθεστώς, τα Ιδρύματα έχουν αναλάβει τη διοίκηση ενώ το πρώην ΕΙΝ και νυν ΙΝΕΔΙΒΙΜ (Ινστιτούτο Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης) τα λειτουργικά έξοδα. Στην Εφορεία πλέον συμμετέχουν περισσότεροι καθηγητές, πρόεδρος είναι καθηγητής, ενώ οι φοιτητές συνεργάζονται άριστα. Στη δε δική μας εστία, που είναι από τις καλύτερες, οι έλεγχοι γίνονται κάθε 15 ημέρες προκειμένου να διασφαλίζεται η σωστή λειτουργία της».

 

Δεν είναι δύσκολος ο έλεγχος εισόδου-εξόδου από τις εστίες. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια και σταθερά μεγέθη. Ειδικά για την έξοδο, λέει ο κ. Ζιάκας, αρκεί να ελεγχθεί η λήψη ή όχι πτυχίου, η ύπαρξη αναβολής σπουδών (στρατιωτική) και η υπέρβαση της διάρκειας σπουδών (ν+2). Αλλωστε, προσθέτει, υπάρχει η σταθερά του ποσοστού εξόδου κάθε χρόνο που «πρέπει να είναι γύρω στο 20% των θέσεων».

 

Οσο αμφίβολη είναι η σωστή λειτουργία ενός συστήματος παροχών τόσο σίγουρη είναι η στρέβλωσή του. Εν προκειμένω και κατά επιβεβαίωση των ίδιων των οικοτρόφων, τα διαθέσιμα εργαλεία είναι πολλά. Παρατάσεις φιλοξενίας μέχρι και δύο χρόνων για λόγους που, εκτάκτως, οι οικότροφοι μπορούν να επικαλεστούν, εξάμηνες παρατάσεις που δεν χρειάζονται καν την έγκριση της Εφορείας, οι πάντα ελεύθερες θέσεις για φοιτητές σε προγράμματα ανταλλαγής (Erasmus κ.ά.).

 

Η ξαφνική μεταστροφή στην τήρηση του ορθού και του ομαλού, ειδικά από τους έχοντες την ευθύνη, άρχισε και τελείωσε στις εξώσεις. Ορθές κι αυτές. Τι θα γίνει, όμως, με το υπόλοιπο σύστημα λειτουργίας; Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι η κακή οικονομική κατάσταση θα καλύψει πολλά προβλήματα δυσλειτουργίας καθώς πλέον το διακύβευμα είναι η ίδια η παροχή της δωρεάν στέγασης (και άλλων μειζόνων παροχών, όπως σίτισης, σπουδών κ.ά.).

 

«Η εγκατάλειψη έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο απόφοιτος και πρώην οικότροφος Τάσος Κούτρας. «Στην Εστία Αθηνών πριν από έξι-επτά χρόνια ξεκινήσαμε με τρεις συντηρητές και καταλήξαμε με έναν, είχαμε ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς και τώρα υπάρχει ένας ανά ειδικότητα και όχι με συχνές επισκέψεις. Οι τελευταίες δε πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις που θυμάμαι έγιναν το 2007. Δεν θέλω να αναφερθώ σε παλαιότερες εποχές. Μου έχουν πει ότι προ 15ετίας υπήρχε και ξυλουργός!».

 

Είναι ισχυρός ο φόβος ότι τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα. Το καλοκαίρι λήγει το μεταβατικό καθεστώς λειτουργίας των εστιών και η ευθύνη της διαχείρισής τους περνάει οριστικά από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ στα ΑΕΙ. «Δεν μπορούμε να παραλάβουμε τις εστίες αν δεν παραλάβουμε μαζί και το σχετικό προϋπολογισμό», δηλώνει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Τριαντάφυλλος Αλμπάνης, εκπροσωπώντας το σύνολο των διοικήσεων των Ιδρυμάτων.

 

Εχουν αντιδράσει πολύ έντονα στην εξέλιξη αυτή που δρομολογήθηκε από τον νόμο Διαμαντοπούλου. Η υποχρηματοδότησή τους δεν αφήνει κανένα περιθώριο αποδοχής. Εχουν προσφύγει και στη Δικαιοσύνη. Τι θα γίνει; Ο δρόμος, πάντως, για την ιδιωτικοποίηση και των εστιών (αναθέσεις σε εργολάβους) έχει ανοίξει. Με τον ίδιο νόμο. Οπως και για τη στέγαση. Οπως και για την ανάγκη επιβολής διδάκτρων (στο δεύτερο κύκλο σπουδών) που ενισχύθηκε από τις προσθήκες Αρβανιτόπουλου. Οπως και για το μεγαλύτερο μέρος πλέον λειτουργίας των ΑΕΙ (χρηματοδοτούμενο προσωπικό, προγράμματα κ.ο.κ.).

 

Το Μνημόνιο αύξησε τις αιτήσεις έως 60%

 

Το 2011 ο νόμος Διαμαντοπούλου μεταβίβασε στα ΑΕΙ την ευθύνη για τη λειτουργία των εστιών από το Εθνικό Ιδρυμα Νεολαίας (ΕΙΝ) το οποίο, κατόπιν, αντικαταστάθηκε από το Ινστιτούτο Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (υπεροργανισμός ύστερα από ευρεία συγχώνευση φορέων του υπουργείου Παιδείας). Ηταν έντονες οι αντιδράσεις των ΑΕΙ τα οποία, σημειωτέον, συντηρούν και δικές τους εστίες με τον δικό τους προϋπολογισμό.

 

Δόθηκε παράταση μέχρι το περασμένο καλοκαίρι. Ακολούθησε παρέμβαση της υπηρεσιακής υπουργού Φρόσως Κιάου. Αξιοποιώντας μεταβατικές διατάξεις του νόμου εξασφάλισε νέα παράταση μέχρι και την πάροδο τριών μηνών από τη συγκρότηση του πρώτου Δ.Σ. των ΝΠΙΔ που θα ιδρυθούν στα ΑΕΙ για τον λόγο αυτό. Το ερχόμενο καλοκαίρι αναμένεται ο νέος γύρος αντιδράσεων.

 

Την ίδια στιγμή η αύξηση της ζήτησης για φιλοξενία στις φοιτητικές εστίες φτάνει κατά μέσο όρο στο 20% στα Πανεπιστήμια και στο 30% στα ΤΕΙ σε σχέση με τα προ Μνημονίου χρόνια, ενώ υπάρχουν ιδρύματα όπου οι αιτήσεις σε σχέση με πέρυσι αυξήθηκαν έως και 60%! Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κατατέθηκαν 480 αιτήσεις εισόδου έναντι 300 πέρυσι. Η προσφορά είναι μικρή. Στο Αθηνών από τις 480 καλύφθηκαν οι 228, στο Πατρών από τις 360 οι 170. Στα περισσότερα ιδρύματα είναι έτσι. Φέτος, οι αιτήσεις ξεπέρασαν τις 5.000. Προ διετίας, ήταν περίπου 4.000.

 

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ