Αν κανείς κοιτάξει, τα τελευταία περίπου τριάντα – σαράντα χρόνια, τις διακηρύξεις των Υπουργών Παιδείας, κάθε φορά που άλλαζαν το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα εκπλαγεί: Γιατί; Επειδή τα αποτελέσματα των νέων τρόπων πρόσβασης στα ΑΕΙ – ΤΕΙ ήταν εντελώς αντίθετα από τις υποσχέσεις του Υπουργείου Παιδείας σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που να μπορεί κάποιος να υποστηρίξει με στοιχεία ότι όποτε το ΥΠΕΠΘ μιλάει για αλλαγή των πανελλαδικών εξετάσεων πρέπει να περιμένουμε τα αντίθετα ακριβώς από όσα υπόσχεται ότι θα πετύχει.

Τα τελευταία 35 χρόνια έχουμε 4 βασικές αλλαγές στο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Την περίοδο 1980-1983 (Πανελλήνιες Εξετάσεις), την περίοδο 1984-1998 (Γενικές Εξετάσεις), την περίοδο 1999-2004 (Πανελλαδικές εξετάσεις Ενιαίου Λυκείου) και την περίοδο 2005-2015 (Πανελλαδικές εξετάσεις Γενικού Λυκείου). Δεν υπάρχει Εξεταστικό σύστημα, τα τελευταία τριάντα χρόνια, που να μην περιλάμβανε στην Εισηγητική του Έκθεση σαν στόχους και σαν δικαιολογητικό λόγο της θέσπισής του : τον περιορισμό της παραπαιδείας, την αντικειμενική και αξιοκρατική επιλογή των μαθητών, την ισότητα ευκαιριών το άνοιγμα των πανεπιστημίων την ελεύθερη πρόσβαση το τέλος του «ασφυκτικού εναγκαλισμού» του Λυκείου από τις απαιτήσεις των εξετάσεων για το πανεπιστήμιο, την φραστική καταδίκη της έμφασης στην απομνημόνευση

ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΙ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΠΘ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 1980 -1983 (Πανελλήνιες Εξετάσεις) Βασική «καινοτομία» των Πανελληνίων Εξετάσεων, δηλαδή η διπλή εξεταστική δοκιμασία (Β΄ και Γ΄ Λυκείου) «Η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα γίνεται χωρίς εξετάσεις και δεν θα εξαρτάται στο εξής από παράγοντες όπως τα φροντιστήρια» Βασίλης Κοντογιαννόπουλος -Υπουργός Παιδείας Τα φροντιστήρια από 550 περίπου το 1977 γίνονται 1000 το 1982 Μείωση του αριθμού των υποψηφίων (από 91 χιλιάδες σε 78 χιλιάδες) Αύξηση της φοιτητικής μετανάστευσης (από 30 χιλιάδες σε 36 χιλιάδες) 1984- 1998 (Γενικές Εξετάσεις)

Εξετάσεις σε 4 μαθήματα Δυνατότητες βελτίωσης της βαθμολογίας Μετράει η βαθμολογία του Λυκείου «αύξηση της ισότητας ευκαιριών» «άνοιγμα των Πανεπιστημίων» «περιορισμός της εξάπλωσης των φροντιστηρίων» Απογείωση της αναντιστοιχίας θέσεων εισακτέων – υποψηφίων (οι υποψήφιοι διπλασιάζονται ενώ οι θέσεις μένουν σχεδόν ίδιες) Βαθμολογικός πληθωρισμός (πενταπλασιάζονται πλασματικά μέσα σε λίγα χρόνια οι αριστούχοι) Το 1984 το ποσοστό των μαθητών της Γ΄ Λυκείου στην Αθήνα, που παρακολουθούσαν φροντιστήριο και ιδιαίτερα μαθήματα ανέρχονται σε 65% ενώ το 1993 φτάνουν το 95%! 1999 -2004 (Πανελλαδικές Εξετάσεις Ενιαίου Λυκείου) Πανελλαδικού τύπου εξετάσεις σε μεγάλο αριθμό μαθημάτων στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου «Ελεύθερη πρόσβαση στα Πανεπιστήμια.» «Αποκατάσταση του παιδαγωγικού ρόλου του Λυκείου» «Η αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης που θα στηρίζεται στο τι διδάσκεται στο σχολείο και όχι στο τι θα γίνεται στο φροντιστήριο θα ενισχύσουν την κάμψη της παραπαιδείας» Πενταπλασιασμός της απόρριψης μέσα στο ίδιο το Λύκειο (από 4,4% το 1993/94 σε 25% το 1999/00)

Ολοκληρωτική υποβάθμιση της μορφωτικής λειτουργίας του Λυκείου –μετατροπή σε εξεταστικό κέντρο Αύξηση κατά 50% των ιδιωτικών δαπανών για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα μέσα στα δυο πρώτα χρόνια της εφαρμογής του νέου συστήματος. 2005-2009 (Πανελλαδικές Εξετάσεις Γενικού Λυκείου) Πανελλαδικού τύπου εξετάσεις σε 6-7 μαθήματα στη Γ΄ Λυκείου Καθιερώνεται η βάση του 10 «Έτσι το Λύκειο θα ξαναγυρίσει στη μορφωτική του αποστολή και δυναμική ως σχολείο γενικής μόρφωσης», θα καλλιεργήσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την απόκτηση της γνώσης στο σύνολο των μαθημάτων του Λυκείου», θα αυξήσει τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών» και θα περιορίσει το φροντιστήριο». Το Λύκειο παρέμεινε εξεταστικό κέντρο Δεν υπήρξε καμιά μείωση των φροντιστηρίων 50.000 κενές θέσεις σε ΑΕΙ-ΤΕΙ την περίοδο 2006-2008 2009 – 2015 Πανελλαδικές Εξετάσεις Γενικού Λυκείου – ΕΠΑΛ (ομάδα Β΄) Πανελλαδικού τύπου εξετάσεις σε 4-5 μαθήματα Καταργείται η βάση του 10 Θεσπίζεται το ενδοσχολικό απολυτήριο Μείωση των τμημάτων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ (Σχέδιο Αθηνά) «Στοχεύουμε σε ένα Λύκειο που θα ελαχιστοποιεί την ανάγκη να καταφεύγει κάποιος στο φροντιστήριο»

Tο Λύκειο παρέμεινε εξεταστικό κέντρο Μείωση των ιδιαίτερων μαθημάτων λόγω οικονομικής κρίσης – Σταθερά τα φροντιστήρια Σταδιακή μείωση των θέσεων εισακτέων Πηγή: Ανάλυση και επεξεργασία στοιχείων Χρήστος Κάτσικας, Μάιος 2015 Το «φάντασμα» των φροντιστηρίων και τα… μεταρρυθμιστικά ξόρκια ! Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 μέχρι σήμερα ένα «φάντασμα» πλανιέται πάνω από την Ελληνική εκπαίδευση: το «εξεταστικό» ή με άλλα λόγια ο τρόπος και οι όροι πρόσβασης των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η πιο «ταραγμένη ζώνη» του σχολείου υπήρξε, ακριβώς, η περίοδος της μετάβασης από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Τριτοβάθμια.

Αν κανείς τινάξει το εκπαιδευτικό «σώμα» των μεταρρυθμιστικών «επεισοδίων» των τελευταίων 40 χρόνων θα διαπιστώσει ότι όλα όσα προβλήθηκαν από τη μεριά των εκάστοτε ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας ως πρωτότυπα και μαγικά ελιξίρια για την ανανέωση του ελληνικού σχολείου αναφέρονταν στο εξεταστικό σύστημα. Μια στοιχειώδης αναδρομή – εξέταση των ιστορικά διαμορφωμένων εξεταστικών συστημάτων στη χώρα μας από τη δεκαετία του ΄70 έως τις μέρες μας φανερώνει ότι οι εξετάσεις για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με όποια μορφή κι΄ αν έγιναν, όποιο όνομα κι΄ αν πήραν, Πανελλήνιες, Πανελλαδικές, Γενικές Εξετάσεις, είχαν ένα κοινό βασικό χαρακτηριστικό στο νομιμοποιητικό τους λόγο: «τον περιορισμό της παραπαιδείας».

Με λίγα λόγια δεν υπάρχει «μεταρρύθμιση» στον τρόπο μετάβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που να μην υπονοεί το τέλος των φροντιστηρίων και των οικογενειακών εξόδων σαν να πρόκειται για πελατειακή και πλαστή ανταπόκριση στις ελπίδες και τα όνειρα χιλιάδων οικογενειών. Με κάθε σχεδόν κυβερνητική αλλαγή εξαγγέλλεται νέα αλλαγή του εξεταστικού συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στο πολυπαιγμένο εκπαιδευτικό δραματολόγιο, βρήκαν αγκυροβόλιο «υποσχετικές – καρμπόν» για « αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών», «για την απόκτηση της γνώσης στο σύνολο των μαθημάτων του Λυκείου», για «αύξηση του ελεύθερου χρόνου των μαθητών» για περιορισμό ή και εξαφάνιση «της φροντιστηριακής εκπαίδευσης που εξανεμίζει τα οικονομικά της ελληνικής οικογένειας». Όλοι οι ισχυρισμοί αποδείχθηκαν ολωσδιόλου αβάσιμοι. Είναι φανερό σήμερα ότι όλες οι αλλαγές αποτελούσαν έναν παραπλανητικό επίδεσμο στο ρημαγμένο σώμα της Λυκειακής εκπαίδευσης.

Ουσιαστικά έμεινε άθικτος ο εξεταστικοκεντρικός προσονατολισμός του Λυκείου και οι εξετάσεις στην Γ΄ Λυκείου μετατράπηκαν σε κορυφαία πράξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας με αποτέλεσμα όλα μέσα στο Λύκειο, από την Α΄ τάξη μέχρι την Γ΄ να κινούνται γύρω από αυτές. Είναι φανερό ότι οι εξετάσεις παρακυβέρνησης του Λυκείου παραμένουν και μαζί τους και τα παρεπόμενά τους : η εκπαίδευση της αμάθειας, τα φροντιστήρια και η οικονομική εξουθένωση των πιο αδύναμων νοικοκυριών.

Παράλληλα εφόσον στόχος δεν είναι να μάθει ο μαθητής αλλά να ξεπεράσει τους άλλους ούτε ο ελεύθερος χρόνος του αυξάνεται ούτε το φροντιστήριο ελαττώνεται. Κάνει μικρότερη προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς αγώνες ο δεκαθλητής από το δρομέα των 100 μέτρων;

Του Χρήστου Κάτσικα

alfavita.gr