Τρία πρωτόκολλα για τη ενδοσχολικής βία  ανάρτησε υο υπουργείο Παιδείας στην Ειδική Ψηφιακή Πλατφόρμα https://stop-bullying.gov.gr.

Μέχρι σήμερα έγιναν 138  καταγγελίες μαθητών και γονέων στην ψηφιακή πλατφόρμα https://stop-bullying.gov.gr

ΒΗΜΑ 1: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Ε.ΒΙ.Ε.

Σκοπός: Να αξιολογηθεί το επίπεδο σοβαρότητας του αναφερόμενου περιστατικού και του πιθανού ιστορικού.
Είναι απαραίτητο η ενημέρωση των γονέων/κηδεμόνων των μαθητών/τριών που εμπλέκονται σε περιστατικά Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού (Ε.ΒΙ.Ε.) να γίνεται σε ξεχωριστές συναντήσεις, ανά οικογένεια . Ο τρόπος επικοινωνίας με τους γονείς/κηδεμόνες διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των περιστατικών. Χάρη στην επικοινωνία μαζί τους επιτυγχάνεται η αποτροπή ανάληψης πρωτοβουλίας από αυτούς να επιλύσουν το πρόβλημα με τον δικό τους τρόπο. Οι συζητήσεις με τους γονείς/κηδεμόνες αποσκοπούν στην εξεύρεση τρόπων υποστήριξης των εμπλεκόμενων παιδιών και στη διασφάλιση της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας. Κατά τη διαχείριση, λαμβάνονται όλα τα μέτρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων κάθε παιδιού που εμπλέκεται.

Ακολουθεί η ανάπτυξη των σχετικών πρωτοκόλλων ανά βαθμίδα εκπαίδευσης

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση η επικοινωνία με τους γονείς/κηδεμόνες οργανώνεται από τον/τη Διευθυντή/ντρια και τον/την εκπαιδευτικό που έχουν οριστεί αποδέκτες- υπεύθυνοι αποδοχής αναφορών σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Πρώτιστο μέλημα της ομάδας διαχείρισης του κάθε περιστατικού είναι η ασφάλεια του/της μαθητή/τριας που φέρεται να υπέστη Ε.ΒΙ.Ε. Επιβάλλεται όπως οι διαδικασίες να ακολουθούνται με προσοχή, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω στοχοποίηση του/της εν λόγω μαθητή/τριας. Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις που η αναφορά αφορά κακοποίηση από ενήλικα, το σχολείο ακολουθεί τη διαδικασία όπως προβλέπεται από τον Νόμο 3500/2006 – ΦΕΚ 232/Α’/24.10.20062.

Α.1 Συνάντηση/ενημέρωση με τους γονείς /κηδεμόνες που προέβησαν στην αναφορά περιστατικού Ε.ΒΙ.Ε.

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Επικοινωνεί το συντομότερο με τους γονείς/κηδεμόνες του/της μαθητή/τριας που προέβησαν στην αναφορά, τους ενημερώνει για την εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου ως προς την αντιμετώπιση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε. και τους διαβεβαιώνει ότι το σχολείο θα προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε το παιδί τους να αισθανθεί ασφάλεια και φροντίδα που θα ενισχύσουν το αίσθημα του «ανήκειν» στο σχολείο. Σε περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική δυσφορία ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων είναι απαραίτητο η επικοινωνία να γίνει άμεσα.
1. Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο (ΠΑ.ΒΙ.Σ.) (2024). Πρόληψη και διαχείριση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Ανακτήθηκε από https://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp11441c
2. Οι εκπαιδευτικοί γενικής και ειδικής αγωγής αποτελούν πρόσωπα με καθημερινή παρουσία στη ζωή του παιδιού και οφείλουν να μεριμνούν ώστε να αναγνωρίσουν τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά του ή αν του συμβαίνει κάτι. Στο πλαίσιο του ίδιου ρόλου έχουν τη ρητή υποχρέωση από το νόμο να καταγγείλουν περιστατικά κακοποίησης ή παραμέλησης που πληροφορούνται με οποιονδήποτε τρόπο ή διαπιστώνουν οι ίδιοι.
Βλ. και ΕΣΑ-ΚΑΠΑ-Π-Οδηγός-Εφαρμογής-Πρωτοκόλλου-Διαχείρισης-ΚαΠα-Π.pdf (ich-mhsw.gr).

● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο, σε περίπτωση που κρίνει χρήσιμο να υπάρξει κατ’ ιδίαν συνάντηση μαζί τους.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς τον/τη μαθητή/τρια.
● Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες ότι το σχολείο θα επικοινωνήσει εκ νέου μαζί τους για τη
διαχείριση του περιστατικού.

Α.2 Συνάντηση με τον/την μαθητή/τρια που φέρεται να υπέστη Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Καθησυχάζει τον/τη μαθητή/τρια ότι έπραξε ορθά που μίλησε στους γονείς/κηδεμόνες γι’ αυτό που του/της συνέβη, αφού είναι σημαντικό ο/η μαθητής/τρια να αισθανθεί υποστήριξη και ασφάλεια στο σχολείο.
● Εξηγεί ότι δεν πρέπει να ανταποδώσει την πράξη Ε.ΒΙ.Ε., καθώς αυτή δεν είναι η σωστή αντίδραση και επιπλέον θα μπορούσε να χειροτερέψει τα πράγματα.
●Συλλέγει πληροφορίες όσον αφορά:

✓ στα γεγονότα, στους/τις μαθητές/τριες που ασκούν Ε.ΒΙ.Ε., στον χώρο (π.χ. προαύλιο, διάδρομος,
τουαλέτες, εκτός σχολείου), στον χρόνο (π.χ. διάλειμμα, ώρα του μαθήματος), σε τυχόν
επαναληψιμότητα και στη συχνότητα επανάληψης,
✓ στους μαθητές/τριες που ασκούν Ε.ΒΙ.Ε.,
✓ στην ύπαρξη ή όχι παριστάμενων / παρατηρητών/τριών,
✓ στο πώς αντιλαμβάνεται, νοηματοδοτεί ο/η μαθητής/τρια τα γεγονότα,
✓ στις ενέργειες του/της μαθητή/τριας για να προστατεύσει τον εαυτό του/της,
✓ στις συνέπειες (π.χ. απουσίες από το σχολείο, μείωση σχολικής επίδοσης, αλλαγή διάθεσης και
συμπεριφοράς).

Διαβεβαιώνει ότι το σχολείο θα επιληφθεί του θέματος και θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για την
ασφάλεια και την προστασία του/της, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην πολιτική του σχολείου για την δίκαιη και αποτελεσματική αντιμετώπιση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε.

● Προγραμματίζει νέα συνάντηση μαζί του/της το συντομότερο δυνατόν, ενώ τον/τη διαβεβαιώνει ότι παραμένει στη διάθεσή του/της για ό,τι χρειαστεί.

Β.1 Συνάντηση με τον/την μαθητή/τρια που άσκησε Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Ενημερώνει ότι το σχολείο έχει λάβει γνώση για το περιστατικό Ε.ΒΙ.Ε. στο οποίο εμπλέκεται.
● Επισημαίνει στον/στη μαθητή/τρια που φέρεται να άσκησε Ε.ΒΙ.Ε. ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν
γίνονται αποδεκτές, σύμφωνα και με την πολιτική του σχολείου και τον Εσωτερικό Κανονισμό
Λειτουργίας του.
● Δεν κατηγορεί και δεν κρίνει τον/τη μαθητή/τρια και τον/την αντιμετωπίζει με σεβασμό, ακούγοντας
και τη δική του/της εξιστόρηση των γεγονότων που έλαβαν χώρα.
● Υπενθυμίζει την πολιτική του σχολείου για την άμεση αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. και
προτρέπει τον/την μαθητή/τρια που εκφοβίζει να αναστοχαστεί τη συμπεριφορά του/της, να
προβληματιστεί, να κατανοήσει την πράξη του/της και να αναλάβει την ευθύνη.
● Ενθαρρύνει τον/την μαθητή/τρια που εκφοβίζει να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να
επανορθώσει.
● Προγραμματίζει νέα συνάντηση μαζί του/της, το συντομότερο δυνατόν και όχι αργότερα από μία
εβδομάδα, για επανεξέταση της κατάστασης.

Β.2 Συνάντηση με τους γονείς/κηδεμόνες του/της μαθητή/τριας που άσκησε Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Επικοινωνεί το συντομότερο με τους γονείς/κηδεμόνες και τους ενημερώνει για το περιστατικό και την
εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου για την αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. Στις περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική δυσφορία ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων είναι απαραίτητο η επικοινωνία να γίνει άμεσα.
● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο για κατ’ ιδίαν συνάντηση.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς το παιδί τους.
● Υπενθυμίζει την πολιτική - εσωτερικό κανονισμό του σχολείου και ενημερώνει ότι θα επικοινωνήσει
εκ νέου μαζί τους για την διαχείριση της κατάστασης το συντομότερο.

Γ.1 Συνάντηση με τους ενισχυτές ή/και τους βοηθούς/συνεργούς εκείνων που άσκησαν Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Σε περίπτωση που ο ενισχυτής ή/και ο βοηθός/συνεργός δεν είναι ένας/μία, αλλά περισσότεροι/ες, τότε γίνονται, στο μέτρο του εφικτού, ξεχωριστές συναντήσεις με τον καθένα/καθεμία.

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Ενημερώνει τον/τη μαθητή/τρια ότι το σχολείο έχει λάβει γνώση για το/α περιστατικό/ά Ε.ΒΙ.Ε.
● Υπενθυμίζει την πολιτική του σχολείου για αυστηρή και δίκαιη αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε.,
βάσει του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του σχολείου, περί επιτρεπτής και μη επιτρεπτής
συμπεριφοράς.
● Ακούει τη δική του/της εκδοχή (περιγραφή του γεγονότος, τρόποι αντίδρασής του/της ή μη αντίδρασής
του/της και τους λόγους γι’ αυτή τη στάση του/της).
● Ενθαρρύνει τον/τη μαθητή/τρια να προβληματιστεί για τη συμπεριφορά του/της, αναλογιζόμενος/η τη
θέση εκείνου/ης που υπέστη Ε.ΒΙ.Ε., με σκοπό την καλλιέργεια ενσυναίσθησης.
● Προτρέπει τον/την μαθητή/τρια να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να βοηθήσει τον/τη
μαθητή/τρια που έχει δεχτεί Ε.ΒΙ.Ε., για παράδειγμα να καλέσει κάποιο ενήλικο άτομο.

Σε περίπτωση που ο ενισχυτής ή/και ο βοηθός/συνεργός δεν είναι ένας/μία, αλλά περισσότεροι/ες, τότε γίνονται, εφόσον απαιτείται, ξεχωριστές συναντήσεις με τους γονείς/κηδεμόνες του/της καθενός/καθεμιάς.

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στη διαχείρισή του. Στις περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική αναστάτωση ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων είναι απαραίτητο η ενημέρωση να γίνει άμεσα.
● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο για κατ’ ιδίαν συνάντηση.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς το παιδί τους.
● Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες ότι το σχολείο θα επικοινωνήσει εκ νέου μαζί τους για την
αντιμετώπιση του περιστατικού.

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση η επικοινωνία με τους γονείς/κηδεμόνες οργανώνεται από τον/την Διευθυντή/ντρια και τον/την Σύμβουλο Σχολικής Ζωής. Πρώτιστο μέλημα της ομάδας διαχείρισης του περιστατικού Ε.ΒΙ.Ε. είναι η ασφάλεια του/της μαθητή/τριας που φέρεται να υπέστη Ε.ΒΙ.Ε. Επιβάλλεται όπως οι διαδικασίες να ακολουθούνται με προσοχή, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω στοχοποίηση του/της μαθητή/τριας που υφίσταται Ε.ΒΙ.Ε. Επισημαίνεται ότι στις περιπτώσεις που η αναφορά έγινε από μαθητή/τρια για κακοποίηση του/της από ενήλικα, το σχολείο ακολουθεί τη διαδικασία όπως προβλέπεται από τον Νόμο 3500/2006 – ΦΕΚ 232/Α’/24.10.20063.

Α.1 Συνάντηση με τον/τη μαθητή/τρια που φέρεται να υπέστη Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Καθησυχάζει τον/τη μαθητή/τρια ότι έπραξε ορθά που προέβη σε αναφορά στην πλατφόρμα ή μίλησε στους γονείς/κηδεμόνες γι’ αυτό που του/της συνέβη, αφού είναι σημαντικό ο/η μαθητής/τρια να αισθανθεί υποστήριξη και ασφάλεια στο σχολείο.
● Εξηγεί ότι δεν πρέπει να ανταποδώσει την πράξη Ε.ΒΙ.Ε., καθώς αυτή δεν είναι η σωστή αντίδραση και επιπλέον θα μπορούσε να χειροτερέψει τα πράγματα.
●Συλλέγει πληροφορίες όσον αφορά:

✓ στα γεγονότα, στους/τις μαθητές/τριες που ασκούν Ε.ΒΙ.Ε., στον χώρο (π.χ. προαύλιο, διάδρομος,
τουαλέτες, εκτός σχολείου), στον χρόνο (π.χ. διάλειμμα, ώρα του μαθήματος), σε τυχόν
επαναληψιμότητα και στη συχνότητα επανάληψης,
✓ στους μαθητές/τριες που ασκούν Ε.ΒΙ.Ε.,
✓ στην ύπαρξη ή όχι παριστάμενων / παρατηρητών/τριών,
✓ στο πώς αντιλαμβάνεται, νοηματοδοτεί ο/η μαθητής/τρια τα γεγονότα,
✓ στις ενέργειες του/της μαθητή/τριας για να προστατεύσει τον εαυτό του/της,
✓ στις επιπτώσεις (π.χ. απουσίες από το σχολείο, μείωση σχολικής επίδοσης, αλλαγή διάθεσης και
συμπεριφοράς).

Διαβεβαιώνει ότι το σχολείο θα επιληφθεί του θέματος και θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για την ασφάλεια και την προστασία του/της σύμφωνα με όσα ορίζονται στην πολιτική του σχολείου για την δίκαιη και αποτελεσματική αντιμετώπιση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε.

● Προγραμματίζει νέα συνάντηση μαζί του/της το συντομότερο δυνατόν, ενώ τον/τη διαβεβαιώνει ότι παραμένει στη διάθεσή του/της για ό,τι χρειαστεί και ότι θα ενημερωθούν σχετικά με το θέμα οι γονείς του.

Α.2 Συνάντηση με τους γονείς/κηδεμόνες του/της μαθητή/τριας που φέρεται να υπέστη Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

Οι εκπαιδευτικοί γενικής και ειδικής αγωγής αποτελούν πρόσωπα με καθημερινή παρουσία στη ζωή του παιδιού και οφείλουν να μεριμνούν ώστε να αναγνωρίσουν τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά του ή αν του συμβαίνει κάτι. Στο πλαίσιο του ίδιου ρόλου έχουν τη ρητή υποχρέωση από το νόμο να καταγγείλουν περιστατικά κακοποίησης ή παραμέλησης που πληροφορούνται με οποιονδήποτε τρόπο ή διαπιστώνουν οι ίδιοι.

Βλ. και ΕΣΑ-ΚΑΠΑ-Π-Οδηγός-Εφαρμογής-Πρωτοκόλλου-Διαχείρισης-ΚαΠα-Π.pdf (ich-mhsw.gr).

● Επικοινωνεί το συντομότερο με τους γονείς/κηδεμόνες του/της μαθητή/τριας που φέρεται να υπέστη Ε.ΒΙ.Ε., τους ενημερώνει για την εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στην αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. και τους διαβεβαιώνει ότι το σχολείο θα προβεί σε όλες τις απαραίτητες
ενέργειες ώστε το παιδί τους να αισθανθεί ασφάλεια και φροντίδα που θα ενισχύσουν το αίσθημα του «ανήκειν» στο σχολείο. Σε περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική δυσφορία ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων, είναι απαραίτητο η επικοινωνία να γίνει άμεσα.
● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο, σε περίπτωση που κρίνει χρήσιμο να υπάρξει κατ’ ιδίαν συνάντηση μαζί τους.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς τον/τη μαθητή/τρια.
● Υπενθυμίζει την πολιτική - εσωτερικό κανονισμό του σχολείου και ενημερώνει ότι θα επικοινωνήσει
εκ νέου μαζί τους για την διαχείριση της κατάστασης το συντομότερο.

Β.1 Συνάντηση με τον/την μαθητή/τρια που άσκησε Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:
● Ενημερώνει ότι το σχολείο έχει λάβει γνώση για το περιστατικό Ε.ΒΙ.Ε. στο οποίο εμπλέκεται.
● Επισημαίνει στον/τη μαθητή/τρια που φέρεται να άσκησε Ε.ΒΙ.Ε. ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν
γίνονται αποδεκτές, σύμφωνα και με την πολιτική του σχολείου.
● Δεν κατηγορεί και δεν κρίνει τον/την μαθητή/τρια και τον/την αντιμετωπίζει με σεβασμό ακούγοντας
και τη δική του/της εξιστόρηση των γεγονότων που έλαβαν χώρα.
● Υπενθυμίζει την πολιτική του σχολείου για την άμεση αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. και
προτρέπει τον/την μαθητή/τρια που εκφοβίζει να αναστοχαστεί τη συμπεριφορά του/της, να
προβληματιστεί, να κατανοήσει την πράξη του/της και να αναλάβει την ευθύνη.
● Ενθαρρύνει τον/την μαθητή/τρια που εκφοβίζει να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να
επανορθώσει.
● Προγραμματίζει νέα συνάντηση μαζί του/της το συντομότερο δυνατόν, για επανεξέταση της
κατάστασης.

Β.2 Συνάντηση με τους γονείς/κηδεμόνες του/της μαθητή/τριας που άσκησε Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:
● Επικοινωνεί το συντομότερο με τους γονείς/κηδεμόνες και τους ενημερώνει για το περιστατικό και την
εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου για την αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε. Στις περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική δυσφορία ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων είναι απαραίτητο η επικοινωνία να γίνει άμεσα.
● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο για κατ’ ιδίαν συνάντηση.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς το παιδί τους.
● Υπενθυμίζει την πολιτική και τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του σχολείου και ενημερώνει ότι
θα επικοινωνήσει εκ νέου μαζί τους για την διαχείριση της κατάστασης το συντομότερο.

Γ.1 Συνάντηση με τους ενισχυτές ή/και τους βοηθούς/συνεργούς εκείνων που άσκησαν Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό
Σε περίπτωση που ο ενισχυτής ή/και ο βοηθός/συνεργός δεν είναι ένας/μία, αλλά περισσότεροι/ες, τότε γίνονται, στο μέτρο του εφικτού, ξεχωριστές συναντήσεις με τον καθένα/καθεμία.

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:

● Ενημερώνει τον/τη μαθητή/τρια ότι το σχολείο έχει λάβει γνώση για το/τα περιστατικό/ά Ε.ΒΙ.Ε.
● Υπενθυμίζει την πολιτική του σχολείου για αυστηρή και δίκαιη αντιμετώπιση συμπεριφορών Ε.ΒΙ.Ε.,
βάσει του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του σχολείου, περί επιτρεπτής και μη επιτρεπτής
συμπεριφοράς.
● Ακούει τη δική του/της εκδοχή (περιγραφή του γεγονότος, τρόποι αντίδρασής του/της ή μη αντίδρασής
του/της και τους λόγους γι’ αυτή τη στάση του/της).
● Ενθαρρύνει τον/τη μαθητή/τρια να προβληματιστεί για τη συμπεριφορά του/της, αναλογιζόμενος/η τη
θέση εκείνου/ης που υπέστη Ε.ΒΙ.Ε., με σκοπό την καλλιέργεια ενσυναίσθησης.
● Προτρέπει τον/τη μαθητή/τρια να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να βοηθήσει τον/τη
μαθητή/τρια που έχει δεχτεί Ε.ΒΙ.Ε., για παράδειγμα να καλέσει κάποιο ενήλικο άτομο.

Γ.2 Συνάντηση με τους γονείς/κηδεμόνες του ενισχυτή ή/και του βοηθού/συνεργού εκείνων που άσκησαν Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό

Σε περίπτωση που ο ενισχυτής ή/και ο βοηθός/συνεργόςδεν είναι ένας/μία, αλλά περισσότεροι/ες, τότε γίνονται, εφόσον απαιτείται, ξεχωριστές συναντήσεις με τους γονείς/κηδεμόνες του/της καθενός/ καθεμιάς.

Ο/Η αρμόδιος/α εκπαιδευτικός:
● Επικοινωνεί το συντομότερο με τους γονείς/κηδεμόνες και τους ενημερώνει για το περιστατικό και την
εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου στη διαχείρισή του. Στις περιπτώσεις που έχει προκληθεί σωματική βλάβη, έντονη ψυχική αναστάτωση ή καταστροφή/κλοπή προσωπικών αντικειμένων είναι απαραίτητο η ενημέρωση να γίνει άμεσα.
● Καλεί τους γονείς/κηδεμόνες να προσέλθουν στο σχολείο για κατ’ ιδίαν συνάντηση.
● Ζητά τη συνεργασία τους και την παροχή στήριξης προς το παιδί τους.
● Ενημερώνει τους γονείς/κηδεμόνες ότι το σχολείο θα επικοινωνήσει εκ νέου μαζί τους για την
αντιμετώπιση του περιστατικού.

ΒΗΜΑ 2: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

Σκοπός: Συνεκτιμώντας τις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί, o Διευθυντής του σχολείου και ο αρμόδιος εκπαιδευτικός στην περίπτωση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ή ο Διευθυντής και ο Σύμβουλος Σχολικής Ζωής στην περίπτωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποφασίζουν από κοινού την ενδεδειγμένη διαχείριση του περιστατικού, ανάλογα με το επίπεδο σοβαρότητάς του. Καλό είναι να λαμβάνεται υπόψη η συχνότητα και η/οι μορφή/μορφές της Ε.ΒΙ.Ε. σε σχέση με τις συνέπειες που έχει στον/τη μαθητή/τρια.

• Ήπιο:
i) υποβιβαστικά ή κοροϊδευτικά σχόλια, σαρκασμός, ειρωνεία
ii) περιστασιακός κοινωνικός αποκλεισμός (π.χ. από παιχνίδια, ομάδες, προσκλήσεις σε πάρτι), που δεν έχουν συμβεί ποτέ ή σπάνια στο παρελθόν και είναι πολύ απίθανο να επαναληφθούν.

• Μέτριο:

i) απειλές για τη σωματική ακεραιότητα,
ii) σωματική βία: σπρωξιές, κλωτσιές, δαγκωνιές, γροθιές, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιών, τσιμπιές, κ.λπ., iii) λεκτική βία: βρισιές, κοροϊδευτικά σχόλια ή παρωνύμια (παρατσούκλια),

iv) έκφραση απειλών με σκοπό την ταπείνωση και τον εξευτελισμό χωρίς σεξουαλικά υπονοούμενα, v) διασπορά φημών,
vi) συκοφαντικά τοιχογραφήματα (graffiti),
vii) κλοπή προσωπικών αντικειμένων αξίας (π.χ. κινητό τηλέφωνο, μπουφάν, παπούτσια),
viii) ρατσιστικά σχόλια συστηματικά και/ή με πιο έντονο χαρακτήρα διακρίσεις στη βάση των θρησκευτικών πεποιθήσεων, της εθνοτικής καταγωγής, της φυλής, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου, της έκφρασης ή των χαρακτηριστικών φύλου, της αναπηρίας, της κατάστασης υγείας,
ix) συστηματικός κοινωνικός αποκλεισμός,
x) περιπτώσεις διαδικτυακής Ε.ΒΙ.Ε., όπως απρεπή, προσβλητικά ή ενοχλητικά μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (dissing), σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), σε ομαδικές συνομιλίες μέσω υπολογιστή ή κινητής συσκευής (chatting), δημιουργία ιστοσελίδων με σκοπό τη γελοιοποίηση, δημοσίευση στο διαδίκτυο ή τον διαμοιρασμό με άλλους/ες μη κολακευτικών φωτογραφιών, βίντεο ή σχεδίων χωρίς την έγκριση του ατόμου, διαδικτυακή παρακολούθηση (cyberstalking), διαδικτυακή έκθεση του ατόμου με προσωπικά του δεδομένα (doxxing), τοξικός/εμπρηστικός λόγος - τρολάρισμα (trolling), ταπεινωτική σωματική επίθεση που εκτίθεται διαδικτυακά (happyslapping) κ.λπ.

Σε όλα τα παραπάνω, κριτήριο, συνήθως, αποτελεί η συχνότητα εμφάνισης δύο-τρεις φορές στο πρόσφατο παρελθόν και η πιθανότητα επανάληψης.

• Σοβαρό:
i) ρατσιστικά σχόλια, συστηματικά και/ή με πιο έντονο χαρακτήρα,
ii) συστηματικές απειλές κατά της σωματικής ακεραιότητας,
iii) συστηματική σεξουαλική παρενόχληση,
iv) έστω και άπαξ (τουλάχιστον) πρόκληση σοβαρής σωματικής βλάβης (ανεξάρτητα από το εάν χρήζει ιατρικής φροντίδας),
v) σεξουαλική βία,
vi) ομαδική βία,
vii) διαδικτυακή Ε.ΒΙ.Ε.: απειλές κατά της ζωής, μη συναινετική προβολή προσωπικών στιγμών (π.χ. άσεμνων φωτογραφιών), συστηματική παρακολούθηση (cyberstalking), υποκλοπή λογαριασμού για οικονομική εξαπάτηση, παρέμβαση στον προσωπικό λογαριασμό κοινωνικής δικτύωσης, απόπειρες αποπλάνησης τύπου sexting ή grooming, προτροπή για αυτοκτονία.

ΒΗΜΑ 3: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

του κάθε περιστατικού, σε συνεργασία με τον/την υπεύθυνο/η εκπαιδευτικό του τμήματος. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού, ζητείται και η συνδρομή του/της σχολικού ψυχολόγου ή/και κοινωνικού λειτουργού.

Σε περίπτωση Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού σε βάρος μαθητή/τριας με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στη διαχείριση του περιστατικού συμμετέχουν και οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης της σχολικής μονάδας.
Επισημαίνεται ότι η Τετραμελής Ομάδα Δράσης της αρμόδιας Διεύθυνσης Εκπαίδευσης παρακολουθεί, επιβλέπει και συνεπικουρεί τη σχολική μονάδα στον χειρισμό των περιστατικών, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν αντίκτυπο στη σχολική και στην κοινωνική ζωή. Επιλαμβάνεται, επισταμένως και συστηματικά, αν παρατηρείται καθυστέρηση στον χειρισμό και την αντιμετώπιση σοβαρών περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε. ή σημειώνεται αδυναμία επίλυσης του περιστατικού, επί του οποίου υπεβλήθη η αναφορά.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

1. Παιδαγωγική συνεδρίαση για την ενημέρωση και τη διαχείριση του περιστατικού.
2. Παρέμβαση σε ατομικό επίπεδο ανάλογα με τον/την εμπλεκόμενο/η μαθητή/τρια και τις ανάγκες
του/της (π.χ. ενδυνάμωση του/της μαθητή/τριας, καλλιέργεια ενσυναίσθησης και εμπλουτισμός
της οπτικής του άλλου, ενσυνειδητότητα κ.ά.).
3. Συνεργασία με τους γονείς των εμπλεκόμενων μαθητών/τριών.
4. Παρέμβαση σε επίπεδο τάξης.
4.1 Ρητή δέσμευση στην τήρηση του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του σχολείου.
4.2 Δράσεις και προγράμματα ευαισθητοποίησης σε θέματα Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού. 4.3 Ευαισθητοποίηση σε θέματα επίλυσης συγκρούσεων, ασκήσεων ενσυνειδητότητας κ.ά.
5. Παρέμβαση σε επίπεδο σχολείου.
5.1 Αυστηρή τήρηση της εφημερίας από τους/τις εκπαιδευτικούς (που να καλύπτει όλους τους
χώρους του σχολείου – προαύλιο, τουαλέτες, διαδρόμους, αίθουσες).
5.2 Υλοποίηση προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας.
6. Συνεργασία με το αρμόδιο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.
7. Συνεργασία με Ε.Δ.Υ. - παραπομπή στον/τη σχολικό ψυχολόγο ή/και κοινωνικό λειτουργό στην
περίπτωση που ο/η μαθητής/τρια παρουσιάζει σωματικά συμπτώματα ή/και αλλαγές στη διάθεση
και στη συμπεριφορά του/της.
8. Συνάντηση/επικοινωνία με τους γονείς για λήψη βοήθειας από υπηρεσία ψυχικής υγείας παιδιών
και εφήβων (στην περίπτωση που ο/η σχολικός ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός κρίνει ότι χρειάζεται εξειδικευμένη υποστήριξη).

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

“Εκτός αρμοδιότητας της πλατφόρμας” θεωρείται μια αναφορά για ένα περιστατικό, το οποίο μπορεί να εμπίπτει, μεν, στην αρμοδιότητα του σχολείου και να απαιτεί την κατάλληλη παρέμβαση με παιδαγωγικούς και άλλους χειρισμούς, αλλά δε συνιστά Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμό, σύμφωνα με το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 4 του Ν. 5029/20234, όπως, για παράδειγμα, ένα περιστατικό βανδαλισμού και καταστροφής σχολικής περιουσίας.

Σε αυτού του είδους τις περιπτώσεις, το περιστατικό δεν εξετάζεται στο πλαίσιο της πλατφόρμας.
«Αβάσιμη» θεωρείται μια αναφορά η οποία, μετά τη διερεύνηση του περιστατικού, έχει αξιολογηθεί αιτιολογημένα ως ανυποστήρικτη ή αναπόδεικτη.

Ως εκ τούτου, δεν εξετάζεται περαιτέρω.

Παρεμβάσεις Πρόληψης Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού (Ε.ΒΙ.Ε)

Το σχολείο οφείλει να υιοθετεί συγκεκριμένη πολιτική πρόληψης και διαχείρισης της Ε.ΒΙ.Ε., η οποία εφαρμόζεται από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των διαστάσεων και
παραμέτρων της σχολικής λειτουργίας. Η πολιτική αυτή θα πρέπει να οδηγεί όχι μόνο στην αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά και στην πολύπλευρη βελτίωση της σχολικής ζωής και της αποστολής του σχολείου (Jimerson et al., 2012· Rigby, 2012).

Οι παρεμβάσεις για την πρόληψη φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε. περιλαμβάνουν (Αντωνίου και συν., 2024):

α) Καταγραφή, κατηγοριοποίηση και ανάλυση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε. που έχουν ήδη εμφανιστεί ή πιθανολογείται ότι θα συμβούν.
β) Πολιτική του σχολείου για την πρόληψη και τη διαχείριση Ε.ΒΙ.E. - Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Σχολείου που, κατ’ ελάχιστον, θα περιλαμβάνει όλους τους κανόνες συμπεριφοράς που είναι αποδεκτοί στο σχολείο και που θα τονίζει ποιες συμπεριφορές δεν είναι επιτρεπτές, καθώς και τις συνέπειες που θα επιφέρει η άσκηση Ε.ΒΙ.Ε. Ο κώδικας αυτός θα γνωστοποιηθεί σε εκπαιδευτικούς, γονείς/κηδεμόνες, μαθητές/τριες και θα ζητηθεί η κοινή δέσμευση όλων των μελών της σχολικής κοινότητας για την πρόληψη, αντιμετώπιση και καταπολέμηση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε.
γ) Ορισμός αποδεκτών αναφορών για περιστατικά Ε.ΒΙ.Ε. που εκδηλώνονται στο πλαίσιο της σχολικής μονάδας, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης διαδικτυακής Ε.ΒΙ.Ε., για την άμεση αντιμετώπισή τους.
δ) Δράσεις ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών καθώς και των
γονέων/κηδεμόνων σε θέματα διαχείρισης και συνεπειών των φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε. (Αντωνίου, 2023). Συγκεκριμένα:
δ1) Υλοποίηση προγραμμάτων που εστιάζουν, κατά την εκπαίδευση, και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ισχύοντος νομικού πλαισίου, σε:
• έννοιες,
• μορφές Ε.ΒΙ.Ε.,
• τρόπους αντιμετώπισης,
• πρώιμα σημάδια πριν την εμφάνιση των φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε.,
• τρόπους πρόληψης,
• τρόπους παρέμβασης,
• τρόπους αποκατάστασης.
δ2) Υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης και προαγωγής ψυχικής υγείας (καλλιέργεια ενσυναίσθησης, ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας κ.λπ.) που βοηθούν στην εμπέδωση ενός θετικού σχολικού κλίματος (Antoniou & Cooper, 2023· Αντωνίου, 2014).
ε) Ενεργή συμμετοχή και συνεργασία όλων των μελών της σχολικής κοινότητας (εκπαιδευτικοί,
γονείς/κηδεμόνες, μαθητές/τριες, λοιπό προσωπικό) στην υλοποίηση της πολιτικής του σχολείου με καθορισμό συγκεκριμένων δράσεων και καθηκόντων ανά ομάδα εμπλεκομένων (ή και ανά εμπλεκόμενο/η). Η ανάπτυξη ενός διαύλου επικοινωνίας με τους γονείς/κηδεμόνες για την πρόοδο των παιδιών τους, αλλά και για τον τρόπο συμπεριφοράς τους μέσα στη σχολική ζωή θα διευκολύνει τη διαχείριση δύσκολων περιστατικών και θα συντελέσει στη δημιουργία δεσμών μεταξύ σχολείου και οικογένειας προς όφελος των μαθητών/τριών. Επίσης, η υλοποίηση δράσεων ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης, καθώς και η διοργάνωση σχολικών εκδηλώσεων με τη συμμετοχή γονέων/κηδεμόνων ισχυροποιεί την καλή συνεργασία και δημιουργεί μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας στους/τις μαθητές/τριες που αντιλαμβάνονται ότι οι γονείς/κηδεμόνες έχουν ενεργό ρόλο στις διάφορες δράσεις και διαδικασίες (Γάκης και συν., 2016).

Η περαιτέρω εξειδίκευση της πολιτικής πρόληψης, αξιολόγησης και παρέμβασης για περιστατικά Ε.ΒΙ.Ε. οδηγεί σε τέσσερα επίπεδα λήψης μέτρων1 σε:

1. Επίπεδο Σχολείου
2. Επίπεδο Εκπαιδευτικού
3. Επίπεδο Μαθητή/Μαθήτριας
4. Επίπεδο Γονέων/Κηδεμόνων

1. Μέτρα πρόληψης Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού σε επίπεδο Σχολείου

 Η λήψη μέτρων πρόληψης φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε., σε επίπεδο Σχολείου, αναπτύσσεται στους ακόλουθους άξονες:

i. Εκτίμηση κινδύνου Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού

Η εκτίμηση του κινδύνου Ε.ΒΙ.Ε. είναι μια σημαντική διαδικασία που έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των πιθανών κινδύνων και τη λήψη μέτρων πρόληψης και διαχείρισης. Για τον προσδιορισμό του
βαθμού επικινδυνότητας λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες παράμετροι:
• Κλίμα Σχολείου/Τάξης.
• Παρατήρηση και αξιολόγηση των συμπεριφορών των μαθητών/τριών για ενδείξεις
φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε.
• Συλλογή, ανάλυση δεδομένων και μαρτυριών περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε.

Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολείο (ΠΑ.ΒΙ.Σ.) (2024). Πρόληψη και διαχείριση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Ανακτήθηκε από https://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp11441c

 ii. Σχέδιο Δράσης πρόληψης φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού
Σε επίπεδο σχολικής μονάδας, ο/η διευθυντής/τρια, ο/η υποδιευθυντής/τρια, ο/η δεύτερος/η εκπαιδευτικός αποδέκτης αναφορών, καθώς και τα μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων αναπτύσσουν
 

Σχέδιο Δράσης, προσαρμοσμένο στις όποιες ιδιαιτερότητες (π.χ. δυναμικό, περιοχή, ιστορικό περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε. κ.ά.) του σχολείου τους, το οποίο ενδεικτικά θα περιλαμβάνει:

▪ Μια σειρά σκοπών, στόχων, καθώς και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.
▪ Μια σειρά διαδικασιών και προγραμμάτων.
▪ Οργάνωση με σαφή καθορισμό ρόλων και καθηκόντων κάθε εμπλεκομένου ατόμου ή φορέα
(αποδέκτες αναφορών, διακριτοί ρόλοι, συγκεκριμένες αρμοδιότητες για εκπαιδευτικούς,
γονείς/κηδεμόνες, μαθητές/τριες, λοιπό προσωπικό, συνεργαζόμενους φορείς κ.λπ.).
▪ Αξιοποίηση καλών πρακτικών άλλων σχολικών μονάδων και φορέων.
▪ Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
▪ Συντονισμό, εποπτεία και αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης και των παρεμβάσεων.

Γνωστοποιούνται σε όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής και μαθητικής κοινότητας καθώς και σε όλους τους γονείς/κηδεμόνες, για να υπάρχει διαφάνεια στις ενέργειες που πραγματοποιούνται και να δημιουργείται κλίμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας μεταξύ των εμπλεκομένων. Ιδιαίτερη σημασία σε ένα Σχέδιο Δράσης έχουν τα ακόλουθα (Αντωνίου & Θεοδωρίτση, 2019):
• Εντοπισμός χώρων υψηλού κινδύνου και δημιουργία σχεδίου επαγρύπνησης.
Προσδιορίζονται τα απόμερα μέρη στον χώρο μιας σχολικής μονάδας και αποθαρρύνεται η συγκέντρωση των μαθητών/τριών σε αυτά. Επίσης, υπάρχει επαρκής επιτήρηση όλων των χώρων για την άμεση παρέμβαση και την αποκλιμάκωση των περιστατικών, καθώς και την ενίσχυση των κλιμακίων των εκπαιδευτικών κατά την επιτήρηση στα διαλείμματα και κατά την προσέλευση – αποχώρηση στον σχολικό χώρο (Γάκης & Αντωνίου, 2018).
 • Οργάνωση παιχνιδιών κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.

Για την αποφυγή συγκρούσεων στον χώρο του σχολείου και την ενδυνάμωση του σχολικού κλίματος, είναι χρήσιμη ως προληπτικό μέτρο, η οργάνωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων/παιχνιδιών με τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων μαθητών/τριών προκειμένου να ενισχυθεί το αίσθημα της συλλογικότητας, της ισότητας και της συμμετοχής όλων χωρίς διακρίσεις. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα επιτραπέζια παιχνίδια, τα αθλητικά ομαδικά αθλήματα κ.λπ. (Kampoli et al., 2017).

iii. Κλίμα του Σχολείου.

Εκτός από τον σχεδιασμό παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε., κρίνεται ως ζωτικής σημασίας η ανάπτυξη ενός θετικού κλίματος στο σχολείο, προκειμένου να καλλιεργηθεί στους/τις μαθητές/τριες το αίσθημα «του ανήκειν» μέσα στο σχολικό περιβάλλον, συνθήκη που αναμένεται να περιορίσει σημαντικά την ανάπτυξη οποιασδήποτε μορφής βίας, ενώ θα ισχυροποιήσει τον σεβασμό και την αποδοχή προς τον άλλο, εφόσον όλοι/ες θα προσπαθούν για κοινούς σκοπούς (Αντωνίου, 2024∙ Πετρόπουλος & Παπαστυλιανού, 2001∙ Lee, 2010∙ Zullig et al., 2010).

Άξονες που διέπουν την οικοδόμηση θετικού κλίματος στη σχολική μονάδα είναι:

• Κοινωνική δικαιοσύνη στη σχολική κοινότητα.
• Συνεργασία των εκπαιδευτικών, γονέων/κηδεμόνων, μαθητών/τριών και λοιπού προσωπικού.
• Ενεργός εμπλοκή των μαθητών/τριών (παροχή ευκαιριών για έκφραση συναισθημάτων,
απόψεων, δημιουργία ομάδων αλληλοϋποστήριξης).
• Ελκυστικό σχολείο - ποιότητα ζωής: η δημιουργία ενός ελκυστικού σχολείου
προσανατολισμένου στην ποιότητα της μαθητικής ζωής βασίζεται στην ενδυνάμωση της  κοινότητας και της ατομικής ανάπτυξης, προάγοντας ένα κλίμα ασφάλειας και αμοιβαίας στήριξης (Αντωνίου & Πολυχρόνη, 2006).
iv. Καλές Πρακτικές

Οι καλές πρακτικές αφορούν στην υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δράσεων, εκδηλώσεων που στοχεύουν σε:

• Ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων: Ενίσχυση συναισθηματικής νοημοσύνης, ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης διαφορών και συγκρούσεων, υποστήριξη των μαθητών/τριών που εκφοβίζονται και γενικά σε όλους/ες όσους/ες εμπλέκονται σε φαινόμενα Ε.ΒΙ.Ε. κ.λπ.
• Δικτύωση, επικοινωνία και συνεργασία: Επικοινωνία και συνεργασία με άλλα σχολεία, με κοινοτικούς και κοινωνικούς φορείς, καμπάνιες ευαισθητοποίησης, συμμετοχή σε εκδηλώσεις, συνέδρια κ.λπ.
• Αξιολόγηση του σχολικού κλίματος, των δράσεων πρόληψης, παρέμβασης και της πολιτικής του σχολείου.
v. Σχολική διαμεσολάβηση ή διαμεσολάβηση συνομηλίκων

Η σχολική διαμεσολάβηση και η διαμεσολάβηση συνομηλίκων αναφέρονται σε διαδικασίες επίλυσης συγκρούσεων που πραγματοποιούνται σε εκπαιδευτικό περιβάλλον είτε με τη συμμετοχή ενός/μιας εκπαιδευτικού (σχολική διαμεσολάβηση), είτε με τη συμμετοχή συνομηλίκων (διαμεσολάβηση συνομηλίκων) (Αρτινοπούλου, 2010).

⦁ Σχολική Διαμεσολάβηση:
Στη σχολική διαμεσολάβηση, ένας/μια εκπαιδευτικός ή ένας/μια ειδικός διαμεσολαβητής παρεμβαίνει για να βοηθήσει τους/τις μαθητές/τριες στην επίλυση συγκρούσεων. Ο/Η διαμεσολαβητής/βήτρια δεν είναι αρμόδιος να επιβάλει λύσεις, αλλά συνδράμει τα εμπλεκόμενα μέρη να βρουν κοινές λύσεις και να βελτιώσουν τις μεταξύ τους σχέσεις (Αντωνίου & Θεοδωρίτση, 2019).
⦁ Διαμεσολάβηση Συνομηλίκων:

Στη διαμεσολάβηση συνομηλίκων, οι ίδιοι/ες οι μαθητές/τριες συμμετέχουν ως διαμεσολαβητές στην
επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ των συνομηλίκων τους. Η ιδέα είναι ότι οι μαθητές/τριες μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συνομήλικοί τους και να προτείνουν κατάλληλες λύσεις.
Και οι δύο προσεγγίσεις έχουν ως στόχο την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων, τη μείωση των συγκρούσεων και την προαγωγή ενός θετικού κλίματος στο σχολικό περιβάλλον. Οι διαδικασίες αυτές ενθαρρύνουν την επικοινωνία, την αμοιβαία κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών/τριών.

2. Μέτρα πρόληψης ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού σε επίπεδο Εκπαιδευτικού

Ο εκφοβισμός μειώνεται στο σχολείο όταν οι εκπαιδευτικοί δεσμεύονται ότι θα ασχοληθούν με την εξάλειψή του (Charach et al., 1995). Τα μέτρα πρόληψης Ε.ΒΙ.Ε. σε επίπεδο εκπαιδευτικού, αναπτύσσονται στους παρακάτω άξονες:
i. ii.
iii.
iv. v. vi.
vii.
viii.
ix.

Μέντορες εκπαιδευτικοί με κατάρτιση και εμπειρία στη διαχείριση περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε. για την καθοδήγηση/στήριξη των εκπαιδευτικών που δεν έχουν λάβει αντίστοιχη επιμόρφωση.

Ανάδειξη κοινωνικών θεμάτων - εφαρμογή βιωματικών δραστηριοτήτων μέσω διαθεματικότητας στο αντικείμενο διδασκαλίας, στα εργαστήρια δεξιοτήτων ή μέσω στοχευμένων προαιρετικών προγραμμάτων συναφών θεματικών ενοτήτων.

Διαχείριση τάξης βάσει των αρχών της ισότητας, του σεβασμού, της αλληλεγγύης και της αποδοχής στη διαφορετικότητα.
Ενθάρρυνση της συνεργατικής μάθησης.

Δημιουργία κλίματος επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και ασφάλειας με τους μαθητές/τριες. «Κουτί Επικοινωνίας»: συνιστά ένα μέσο επικοινωνίας όπου οι μαθητές/τριες μπορούν, ανώνυμα, να αναφέρουν γραπτώς περιστατικά Ε.ΒΙ.Ε., ανεξάρτητα ή παράλληλα με την υποβολή αναφορών στην ειδική πλατφόρμα. Δίνει τη δυνατότητα στους/τις μαθητές/τριες να μοιραστούν τις δυσκολίες, τους προβληματισμούς τους, και τις πιθανές λύσεις στα προβλήματα. Είναι σημαντικό να τοποθετηθεί σε χώρο που διασφαλίζει την ανωνυμία των αναφορών, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι μαθητές/τριες να μιλήσουν χωρίς φόβο εκδίκησης.

Ώρα «Κοινωνία της Τάξης», στην οποία οι μαθητές/τριες θα εκφράζουν τους προβληματισμούς τους και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στη σχολική ζωή.

Στήριξη ευάλωτων μαθητών/τριών: Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν κάποια σημάδια στη συμπεριφορά του παιδιού που, πιθανόν, να παραπέμπουν σε Ε.ΒΙ.Ε. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των μαθητών/τριών που φαίνονται περισσότερο ευάλωτοι/ες στο να γίνουν στόχοι ή δράστες, είναι σημαντικός παράγοντας πρόληψης της Ε.ΒΙ.Ε. Στους/τις μαθητές/τριες αυτούς/τές θα πρέπει να ανατίθενται ρόλοι και αποστολές, ώστε να ενισχύεται η υπευθυνότητά τους και να βελτιώνεται ο δεσμός τους με τη σχολική κοινότητα. Επίσης, θα πρέπει οι ευάλωτοι/ες μαθητές/τριες να εντάσσονται σε ομάδες με απώτερο σκοπό τη βελτίωση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων και σχέσεων (Antoniou et al., 2009).

Συχνή επικοινωνία με τους γονείς/κηδεμόνες για την στήριξη ευάλωτων μαθητών/τριών αλλά και για την ενημέρωση σχετικά με παραβατικές συμπεριφορές.

3. Μέτρα πρόληψης Ενδοσχολικής Βίας και Εκφοβισμού σε επίπεδο μαθητή/μαθήτριας
 Στα μέτρα πρόληψης φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε. σε επίπεδο μαθητή/τριας, κρίνεται απαραίτητη η ενεργή συμμετοχή μαθητών/τριών (Antoniou & Karteris, 2017):

i.Στα κοινωνικά δρώμενα της σχολικής μονάδας, καθώς και στα μαθητικά συμβούλια, με στόχο τη βελτίωση του σχολικού κλίματος.
ii. Στα προγράμματα και στις εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης (διαχείρισης συγκρούσεων, διαμεσολάβησης κ.λπ.) που πραγματοποιούνται από το σχολείο ή αρμόδιους φορείς.
iii. Στη γνωστοποίηση στους/τις εκπαιδευτικούς των περιστατικών Ε.ΒΙ.Ε., στα οποία έχουν παρευρεθεί με οποιαδήποτε ιδιότητα.
iv. Στην κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης της σχολικής μονάδας.
v. Σε προγράμματα συμβουλευτικής συνομηλίκων στα οποία εκπαιδεύονται μαθητές/τριες να
βοηθούν τους συμμαθητές/τριές τους.
vi. Στη στήριξη των συμμαθητών/τριών τους που έχουν υποστεί Ε.ΒΙ.Ε..
vii. Σε δράσεις καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων: Η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Ενδεικτικά κάποιες κρίσιμες δεξιότητες για την πρόληψη της Ε.ΒΙ.Ε. είναι (Βασιλόπουλος & Αραπάκος, 2022):
• Δεξιότητα έναρξης και διατήρησης μιας αλληλεπίδρασης: Ο τρόπος με τον οποίο ένας/μια μαθητής/τρια θα πλησιάσει και θα γνωρίσει ένα καινούριο πρόσωπο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη σχέση που θα αναπτύξει μαζί του (Antoniou et al., 2016).
• Δεξιότητες καθορισμού και σεβασμού κανόνων: Οι κανόνες συμβάλλουν στην επίτευξη της συνεργασίας και της συνύπαρξης, στην προσωπική επικοινωνία και την ασφάλεια και δίνουν την αίσθηση της ύπαρξης των ορίων, τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη ανάπτυξη ενός αισθήματος ασφάλειας.
• Δεξιότητες αναγνώρισης και έκφρασης συναισθημάτων. • Δεξιότητες επικοινωνίας.
• Δεξιότητες αυτοεκτίμησης.
• Δεξιότητες συνεργασίας.
• Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης συγκρούσεων. • Δεξιότητες υπευθυνότητας.
• Δεξιότητες οριοθέτησης, διεκδίκησης, άρνησης.

Στα μέτρα πρόληψης φαινομένων Ε.ΒΙ.Ε. σε επίπεδο γονέων/κηδεμόνων, προτείνεται:

i. Τακτική επικοινωνία και συνεργασία σχολείου/οικογένειας για τον σχεδιασμό δράσεων.
ii. Εκπαίδευση – επιμόρφωση των γονέων/κηδεμόνων στην ευαισθητοποίηση και τη διαχείριση
της συμπεριφοράς.
iii. Συμβουλευτική στους γονείς/κηδεμόνες των μαθητών/τριών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο στο
να εμπλακούν σε περιστατικά Ε.ΒΙ.Ε.
iv. Συμμετοχή εκπροσώπων του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων σε επιτροπές και σε
συνδιοργάνωση εκδηλώσεων-δράσεων του σχολείο

πηγη:www.esos.gr