Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Παιδείας, στα μέσα Μαρτίου θα συνεδριάσει η 42μελής Επιτροπή Εθνικού Διαλόγου, επιδιώκοντας έως το τέλος του ίδιου μήνα να είναι έτοιμη η πρόταση νόμου, η οποία έως το τέλος Απριλίου θα τεθεί σε συζήτηση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.
Η Επιτροπή Εθνικού Διαλόγου θα στηριχτεί στα πορίσματα 12 υποεπιτροπών που έχουν συγκροτηθεί και συζητούν πάνω σε 12 προκαθορισμένα θέματα–ερωτήματα, τα οποία έχουν τεθεί από τον πρόεδρο της Επιτροπής Αντώνη Λιάκο.
Είναι γνωστό ότι στην εκπαιδευτική πολιτική τα ερευνητικά ερωτήματα τίθενται κάθε φορά μέσα σε ένα συγκεκριμένο πρόταγμα, το οποίο προκαθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τα τελικά συμπεράσματα ή τις απαντήσεις που μπορεί να δοθούν.
Ο γνωστός Γάλλος κοινωνιολόγος της εκπαίδευσης Π. Μπουρντιέ, μάλιστα, επ’ αυτού, τόνιζε ότι για να υπάρχει διάλογος θα πρέπει να υπάρχει τελικά και συναίνεση ως προς το πεδίο της αντιπαράθεσης, ως προς το πεδίο δηλαδή των πραγματικά επίδικων ζητημάτων.
Αρα τα ερωτήματα που προβάλλονται προς διερεύνηση από την Επιτροπή προδιαγράφουν όχι μόνο το «πατρόν» του εθνικού διαλόγου, αλλά και τις μετέπειτα κυβερνητικές πρωτοβουλίες και νομοθετικές ρυθμίσεις.
Στοχοπροσήλωση στο δόγμα ΟΟΣΑ-Ε.Ε.
Στοιχειώδη γνώση να έχει κάποιος των κατευθυντήριων «εκπαιδευτικών οδηγιών» του ΟΟΣΑ και της Ε.Ε., που ιδιαίτερα τα τελευταία 20 χρόνια συνωστίζονται, άλλοτε καλυμμένα και άλλοτε απροκάλυπτα, ως φαεινές ιδέες, στις προτάσεις και στις διακηρύξεις των υπουργών Παιδείας, θα διαπιστώσει ότι τα «ερωτήματα» που τίθενται για να απαντήσουν οι 12 υποεπιτροπές του Εθνικού Διαλόγου συμπίπτουν απόλυτα με τους στόχους που είχαν βάλει οι προηγούμενες ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας, από τον Γ. Παπανδρέου (1995) και τη Μ. Γιαννάκου (2006), μέχρι την Α. Διαμαντοπούλου (2010) και τον Κ. Αρβανιτόπουλο (2012).
Το ιδεολογικό περικάλυμμα αυτής της «εκσυγχρονιστικής» ιδεο-θύελλας είναι ότι ο κόσμος αλλάζει ραγδαία -μετασχηματίζεται- και ότι η εκπαίδευση πρέπει να «εκσυγχρονιστεί» καταλλήλως.
Πρόκειται, βεβαίως, για τον «εκσυγχρονισμό», που έχει ως «παράπλευρες απώλειες», ανάμεσα σε πολλά άλλα, το «κούρεμα» του 75% (!) της δημόσιας χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων και την απομείωση κατά περίπου 35.000 των διδασκόντων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με συνέπεια την προϊούσα υποβάθμιση, την απαξίωση και εμπορευματοποίησή τους.
Πρόκειται για τον «εκσυγχρονισμό» που «αφουγκράζεται» τις απαιτήσεις της «αγοράς» και επιδιώκει να γυρίσει το κοινωνικό κοντέρ αιώνες πίσω.
Θέματα προς διερεύνηση
Είναι αρκετό να δει κάποιος τη μορφή και το περιεχόμενο των ερωτημάτων που διατυπώνονται από τον πρόεδρο της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου Αντ. Λιάκο.
Ουσιαστικά αυτό που υπάρχει δεν είναι η διατύπωση ερωτημάτων αλλά η διατύπωση απαντήσεων που είναι δεμένες με ένα νήμα με τις «οδηγίες» του ΟΟΣΑ. Ας δούμε, λοιπόν, μερικά παραδείγματα:
■ Στον χώρο της τεχνικής εκπαίδευσης ένα ερώτημα που διατυπώνεται προς διερεύνηση και συζήτηση είναι «ποια μορφή πρέπει να λάβει η μαθητεία σε εργαστήρια και επιχειρήσεις εκτός σχολείου;». Στις σχολικές τάξεις αυτές τις ερωτήσεις τις θεωρούμε κλειστού τύπου.
Εχει προηγηθεί κάποια συζήτηση και επιστημονική έρευνα που να αποδεικνύει ότι η μαθητεία στο πλαίσιο των ελαστικών εργασιακών σχέσεων οδηγεί σε βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης των νέων, σε ενίσχυση της σταθερής απασχόλησης και σε διευρυμένες μορφωτικές ευκαιρίες για τη νέα γενιά; Γιατί, προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα της Επιτροπής, θα πρέπει να έχουμε καταλήξει αν η μαθητεία είναι μια επιθυμητή μορφή ανάπτυξης της τεχνικής εκπαίδευσης.
Πόσω μάλλον όταν μιλάμε για μια χώρα με εργασιακές σχέσεις στις οποίες πάνω από 1.000.000 άνθρωποι εργάζονται απλήρωτοι, χωρίς συνδικαλιστική κάλυψη και συχνά χωρίς κοινωνική ασφάλιση.
Υπάρχουν μάλιστα αρκετά ερευνητικά ευρήματα που συγκλίνουν στην άποψη πως η μαθητεία, που αποτελεί κεντρική διάσταση της πολιτικής της Ε.Ε. (π.χ. πρόγραμμα Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Μαθητείες), οδηγεί στην παραπέρα αποσταθεροποίηση των αγορών εργασίας στην κατεύθυνση της ελαστικοποίησης και στην αναπαραγωγή των μορφωτικών ανισοτήτων, καθώς το συγκεκριμένο πρόγραμμα απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά σε παιδιά της εργατικής τάξης.
Υπάρχουν μάλιστα ισχυρές ενδείξεις ότι δεν οδηγεί ούτε καν σε απασχόληση χαμηλών δεξιοτήτων και χαμηλών αμοιβών, καθώς τα παιδιά που συμμετέχουν στις δομές της είναι πιο πιθανό να βρεθούν στην ανεργία.
■ Δεύτερο παράδειγμα, η χρηματοδότηση: «Μπορούν να ελέγχουν τις οικονομικές τους ροές τα Πανεπιστήμια και να συντάσσουν προϋπολογισμούς; Σε ποιο βαθμό και οι σχολικές μονάδες, και σε ποια κλίμακα, μπορούν να αποκτήσουν οικονομική αυτοδυναμία; Από πού θα εξευρεθούν οι πόροι. Κράτος, ευρωπαϊκοί πόροι, ιδιωτικά ιδρύματα, μορφές συνεργειών».
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπάρχει καν ερώτημα ουσιαστικά, αλλά μια πολύ συγκεκριμένη απάντηση: Τα Πανεπιστήμια και οι σχολικές μονάδες θα πρέπει να εξασφαλίσουν την οικονομική τους αυτοδυναμία και να προσελκύσουν πόρους και από τον ιδιωτικό τομέα, μέσω της εμπορευματοποίησης των λειτουργιών και των δομών τους.
Προβάλλεται συνεπώς εξαρχής ένα μεικτό σύστημα χρηματοδότησης του σχολείου όπου η συρρικνούμενη δημόσια χρηματοδότηση θα καλύπτεται με κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα και των ποικίλων προγραμμάτων ΕΣΠΑ.
Ο ίδιος, άλλωστε, ο πρόεδρος της Επιτροπής Αντ. Λιάκος ήταν πολύ σαφής γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα.
Σε συνέντευξή του τονίζει για το Πανεπιστήμιο Αθηνών:
«Γιατί δεν αξιοποιείται, λ.χ., ο χώρος της Πανεπιστημιούπολης στου Ζωγράφου με τις σχολές να γίνονται συνεδριακά κέντρα, με μια ζώνη καταστημάτων, κινηματογράφων, εστιατορίων, χώρων άθλησης και αναψυχής; Δεν θα κάλυπταν μέρος των εξόδων τους σχολικές εγκαταστάσεις παραθαλάσσιων ή ορεινών περιοχών ή οι φοιτητικές εστίες, αν λειτουργούσαν ως κατασκηνώσεις ή ως hostel νέων Ιούλιο και Αύγουστο; Γιατί όχι θερινοί κινηματογράφοι και άλλες εκδηλώσεις που θα απέφεραν χρήματα στα σχολεία;».
Rooms to Let στο 2ο Δημοτικό Σχολείο επομένως και σινεμαδάκι με μπιρίτσα στο 3ο. Δεν πρόκειται για ανέκδοτο, αλλά για την απλή υιοθέτηση των κυρίαρχων νεοφιλελεύθερων δογμάτων και πρακτικών σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου μεγάλες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στον χώρο της παιδείας (π.χ Pearson, ίδρυμα Μelinda & Bill Gates) και αντίστοιχα σχολεία εμπορευματοποιούν τις δημόσιες δομές τους, προκειμένου να επιβιώσουν σε συνθήκες υποχρηματοδότησης του δημόσιου σχολείου.
■ Τρίτο παράδειγμα. Σχολικές αγορές–ανταγωνισμός σχολείων. Σύμφωνα με την επιτροπή, «Το μοντέλο διακυβέρνησης της εκπαίδευσης. Πώς θα αποκτήσει αυτονομία η σχολική μονάδα ως προς το πρόγραμμα και τη λειτουργία της; Μπορεί να έχουν οι σχολικές μονάδες τη διαχείριση του προϋπολογισμού τους; Ποιο είναι το optimum μέγεθος; Ενιαίος τύπος σχολείων ή διαφοροποιημένη εκπαίδευση; Μπορεί το σχολείο να βγει από την τυποποιημένη ανωνυμία και να αποκτήσει διακριτή φυσιογνωμία και brand name; Ποιοι ενδιάμεσοι υποστηρικτικοί θεσμοί ανάμεσα στη σχολική μονάδα και τη διοίκηση;».
Ουσιαστικά προτείνεται η υιοθέτηση των σχολικών αγορών κατά το αγγλοσαξονικό πρότυπο, η δημιουργία επιλεκτικών ειδικευμένων σχολικών μονάδων και η σχολική πολυτυπία αντί του ενιαίου σχολείου.
Τα σχολεία θα πρέπει να διαμορφώσουν brand name, όπως οι επιχειρήσεις, και να ανταγωνιστούν με τις υπόλοιπες σχολικές μονάδες για εγγραφές και δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση.
Η αυτονομία εδώ συνεπάγεται υιοθέτηση του δημόσιου μάνατζμεντ ως καθοδηγητικής αρχής οργάνωσης των δημόσιων λειτουργιών και του κοινωνικού κράτους.
Αντίστοιχα, η αναβάθμιση των τοπικών κοινωνιών παραπέμπει στη μετατόπιση της χρηματοδότησης του δημόσιου σχολείου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, ιδιαίτερα σε μια κοινωνία όπως η ελληνική με διαρκή συρρίκνωση της ήδη υπάρχουσας δημόσιας χρηματοδότησης.
■ Τέταρτο και τελευταίο παράδειγμα. Η αξιολόγηση, η πολεμική κραυγή όπως επισημαίνει και η Επιτροπή του Εθνικού Διαλόγου:
«Οπως και να την αποκαλέσουμε, αξιολόγηση, αποτίμηση, λογοδοσία, στάθμιση απόδοσης κ.λπ. είναι κάτι το οποίο χρειάζεται στην ελληνική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της για τη βελτίωσή της».
Η Επιτροπή θεωρεί, και πολύ σωστά, ότι η αξιολόγηση καθορίζεται από τους στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος. Ωστόσο, δεν ήταν ποτέ περισσότερο σαφές ότι οι στόχοι του συστήματος ή έστω πλευρές των στόχων του είναι η ιδιωτικοποίηση, η ελαστική απασχόληση, η ταξική επιλογή, η σύνδεση του σχολείου με τις ανάγκες του κεφαλαίου και ο ανταγωνισμός των σχολικών μονάδων.
Αρα, αποδοχή της αξιολόγησης σημαίνει και αποδοχή των παραπάνω, καθώς το σχολείο και ο εκπαιδευτικός θα αξιολογούνται για τον βαθμό υλοποίησης αυτής της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής πολιτικής. Τα περί τιμωρητικής ή μη αξιολόγησης είναι απλώς φύκια για μεταξωτές κορδέλες.
Πορίσματα
Θα μπορούσαν να ειπωθούν και άλλα πολλά, όμως με τα παραπάνω είναι απολύτως σαφής ο πραγματικός προσανατολισμός του Εθνικού Διαλόγου, ο οποίος έχει ήδη καταλήξει σε συγκεκριμένα πορίσματα.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να επιφέρει μια ιστορικών διαστάσεων αντιδραστική τομή σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου σχολείου και Πανεπιστημίου και διαμέσου του υποτιθέμενου διαλόγου να νομιμοποιήσει αυτήν την τομή στη συνείδηση του κόσμου.
«Πακέτο» με τις ερωτήσεις οι απαντήσεις
ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Τι πολίτες θέλουμε, τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες αυτοί;
2. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πώς θα αποκτήσει αυτονομία η σχολική μονάδα, ως προς το πρόγραμμα και τη λειτουργία της; Μπορεί να έχουν οι σχολικές μονάδες τη διαχείριση του προϋπολογισμού τους; Ποιο είναι το optimum μέγεθος;
3. ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΑΕΙ
Για τα τμήματα υψηλής ζήτησης μπορεί να εξεταστεί αν η πιστοποιημένη γλωσσομάθεια ή οι γνώσεις Η/Υ μπορούν να αποτελέσουν κριτήρια.
Τα κριτήρια μπορεί να περιλαμβάνουν και βαθμολογία από εναλλακτικές στις πανελλήνιες τυποποιημένες (standardized) εξετάσεις [π.χ. εξετάσεις ικανοτήτων πολιτειότητας ή εξετάσεις ακαδημαϊκής αντίληψης (Academic Aptitude Test) ή ακαδημαϊκής απόδοσης (Academic Performance Test), τύπου PISA].
4. ΕΠΑ.Λ. & ΤΕΧΝΙΚΗ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ποια μορφή πρέπει να λάβει η μαθητεία σε εργαστήρια και επιχειρήσεις εκτός σχολείου;
5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
Ποια από αυτά τα σχολεία μπορούν και πρέπει να διατηρήσουν τη φυσιογνωμία τους και ποια να συγχωνευτούν με τα σχολεία γενικής κατεύθυνσης διατηρώντας στοιχεία διαφοροποίησης;
6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Οπως και να την αποκαλέσουμε, αξιολόγηση, αποτίμηση, λογοδοσία, στάθμιση απόδοσης κ.λπ., είναι κάτι το οποίο χρειάζεται στην ελληνική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της για τη βελτίωσή της.
Προφανώς το σύστημα αξιολόγησης-αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου δεν μπορεί να διαμορφωθεί άσχετα από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, αφού μαζί με τον προσδιορισμό των στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος καθορίζονται και περιγράφονται λεπτομερώς οι δείκτες αξιολόγησης.
Αντικείμενο της επιτροπής στο σύνολό της είναι ο προσδιορισμός των Δεικτών Ποιότητας (Δείκτες Διαδικασίας και Δείκτες Αποτελέσματος) με τους οποίους θα παρακολουθείται και θα αποτιμάται το εκπαιδευτικό έργο μέσα από μια διαμορφωτική (και όχι τιμωρητική) αξιολόγηση. Οι Δείκτες Ποιότητας θα πρέπει να αποτελούν χρήσιμα, απλά εύχρηστα και αποτελεσματικά εργαλεία.
7. ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Μπορούν οι εκπαιδευτικοί να διδάσκουν με μόνο εφόδιο το πτυχίο τους;
8. ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ
Η σύνδεση με την τοπική κοινωνία και την Αυτοδιοίκηση. Ποιες νομοθετικές ρυθμίσεις ως προς το σχολείο, ποιες ως προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση;
Ακόμη και σε περιόδους κρίσης σαν αυτή που ζούμε, όπου αναμφίβολα οι βασικές βιοτικές ανάγκες έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο, οι πολιτισμικοί πόροι αποτελούν στη συνείδηση των εκπαιδευτικών και των γονιών όχι μόνο διέξοδο ή ένα πρόσθετο στοιχείο συμπληρωματικό της εκπαίδευσης αλλά βασική ανάγκη, αναπόσπαστη από την ανατροφή και ανάπτυξη των παιδιών.
Το άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα μπορεί να εξασφαλίσει αυτούς τους πόρους με ελάχιστο κόστος και μεγάλη αποτελεσματικότητα.
9. ΚΡΙΣΗ, ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Ποιες είναι οι επιπτώσεις (υπάρχουσες και πιθανές) στη συμπεριφορά των μαθητών και ευρύτερα στην εκπαίδευση από την κρίση;
1Ο. ΕΝΙΑΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΕΙ-ΕΡΕΥΝΑΣ, ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΑΕΙ, ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ
Αναμόρφωση του Χάρτη της Α.Ε., προτάσεις για τον εξορθολογισμό των τμημάτων και των σχολών, κοινά προγράμματα, συνδυασμός ειδικοτήτων
11. ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πώς το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα ετοιμαστεί, για να εισέλθει στη νέα εποχή;
■ Πλατφόρμα ανοιχτής πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό για σχολεία και Πανεπιστήμια.
■ Αξιοποίηση ΕΣΠΑ και κοινοτικής χρηματοδότησης.
12. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΠΟΡΩΝ, ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΟΡΩΝ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Μπορούν να ελέγχουν τις οικονομικές τους ροές τα Πανεπιστήμια και να συντάσσουν προϋπολογισμούς;
Σε ποιο βαθμό και οι σχολικές μονάδες, και σε ποια κλίμακα, μπορούν να αποκτήσουν οικονομική αυτοδυναμία; Από πού θα εξευρεθούν οι πόροι; Κράτος, ευρωπαϊκοί πόροι, ιδιωτικά ιδρύματα, μορφές συνεργειών.
■ Δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων μέσω ψηφιοποίησης του εκπαιδευτικού υλικού σε σχολεία και Πανεπιστήμια.
■ Η αξιοποίηση της πανεπιστημιακής περιουσίας και των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων.
efsyn.gr